Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh tránh một số lỗi thường gặp trong chương trình Tin học lớp 11

 Sáng kiến môn Tin Học lớp 11
 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NINH BÌNH 
 TRƯỜNG THPT NINH BÌNH – BẠC LIÊU
 SÁNG KIẾN
 GIÚP HỌC SINH TRÁNH MỘT SỐ LỖI THƯỜNG GẶP 
 TRONG CHƯƠNG TRÌNH TIN HỌC LỚP 11
 Lĩnh vực/Môn: Tin học. 
 Tác giả:
 Trịnh Thị Kim Phương 
 Nguyễn Thị Chinh
 Giáo viên môn: Tin học.
 Năm học 2017 - 2018
Giúp học sinh tránh một số lỗi thường gặp trong chương trình Ti-n học lớp 11 - 1 Sáng kiến môn Tin Học lớp 11
 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
 Kính gửi: Sở Giáo dục và Đào tạo Ninh Bình.
 Chúng tôi là:
 Tỷ lệ 
 Trình đóng 
ST Chức độ góp 
 Họ và tên Ngày sinh Nơi công tác
T danh chuyên vào 
 môn sáng
 kiến
 Trường THPT Cử 
 Giáo 
 1 Trịnh Thị Kim Phương 21/11/1984 Ninh Bình – Bạc nhân 50%
 viên
 Liêu Tin học
 Trường THPT Cử
 Giáo 
 2 Nguyễn Thị Chinh 05/06/1981 Ninh Bình – Bạc nhân 50%
 viên
 Liêu Tin học
1. Tên sáng kiến, lĩnh vực áp dụng
Tên sáng kiến:
 “Giúp học sinh tránh một số lỗi thường gặp trong chương trình Tin học lớp 11”.
Lĩnh vực áp dụng: Tin học lớp 11
2. Nội dung
 Như chúng ta đã biết, công nghệ thông tin ngày này có một tầm quan trọng rất lớn trong 
công việc, trong cuộc sống của chúng ta. Bất cứ ngành nghề nào, lĩnh vực nào cũng cần có 
sự hỗ trợ của công nghệ thông tin. Ngay cả những em học sinh tiểu học đã cần sự hỗ trợ của 
công nghệ thông tin trong việc học tập và giải trí. Biết được tầm quan trọng của nó nên Bộ 
Giáo Dục đã phổ cập tin học trong các trường THPT trên toàn quốc bắt đầu từ năm học 
2006 - 2007.
 Định hướng đổi mới phương pháp dạy học đã được thống nhất theo xu hướng tích cực 
hóa hoạt động của học sinh dưới sự hướng dẫn của giáo viên: Học sinh tự giác chủ động tìm 
tòi, phát hiện, giải quyết nhiệm vụ, nhận thức và có ý thức vận dụng linh hoạt, sáng tạo các 
kiến thức, kỹ năng đã thu nhận được. Trong quá trình dạy học, giáo viên có thể vận dụng 
nhiều cách đánh giá khác nhau để giúp học sinh định hướng tốt trong học tập, tạo ra những 
sản phẩm chất lượng và hình thành, phát triển năng lực. Vai trò của giáo viên chỉ là hướng 
dẫn, tư vấn chứ không phải là chỉ đạo, quản lí công việc của học sinh.
Giúp học sinh tránh một số lỗi thường gặp trong chương trình Tin học lớp 11 - 3 - Sáng kiến môn Tin Học lớp 11
trong tiết thực hành giáo viên chỉ hướng dẫn học sinh sửa trực tiếp lỗi trong các bài thực 
hành, mà chưa tổng quát và đưa ra một số lỗi thường gặp cho học sinh.
- Ưu điểm: Học sinh nhìn thấy ngay lỗi trong một số bài toán nhất định.
- Nhược điểm: Đối với những bài thực hành khác khi không có sự hướng dẫn của giáo viên 
thì học sinh không thể nhìn ra lỗi trong chương trình. Vì vậy giáo viên cần phải đưa ra một 
giải pháp để học sinh khi gặp một số lỗi bất kì, đơn giản thì có thể tự sửa lỗi được.
b. Giải pháp mới cải tiến:
- Giải pháp mới:
 Dựa trên cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn, sáng kiến trên đề xuất các giải pháp phát 
hiện và sửa lỗi, một số lỗi học sinh thường gặp và hướng giải quyết để giúp học sinh có 
thêm kinh nghiệm để tránh các lỗi thường gặp trong quá trình viết chương trình Pascal. 
Đồng thời, sáng kiến còn giúp học sinh thêm yêu thích môn Tin học và phát triển các năng 
lực chung cũng như năng lực riêng biệt của môn học. Từ đó phát huy được khả năng chủ 
động, sáng tạo ở học sinh. Đồng thời khắc phục được những vấn đề mà giải pháp cũ chưa 
làm được.
- Tính mới, tính sáng tạo của giải pháp: Sáng kiến đã đáp ứng được nhu cầu đổi mới dạy – 
học theo hướng phát triển năng lực của người học cũng như năng lực tự học, tự giải quyết 
vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực công nghệ thông tin nâng cao, năng lực khoa học máy 
tính
3. Hiệu quả kinh tế, xã hội dự kiến đạt được:
* Hiệu quả kinh tế:
 - Charles Handy: nhà triết lý kinh doanh nổi tiếng người Anh, đã nói: “Để làm cho 
tương lai trở thành hiện thực, chúng ta cần phải tự tin và tin tưởng vào giá trị của chính 
mình. Đó là điều mà các trường học phải dạy cho mọi người”. Và muốn người học có được 
sự tự tin và tin tưởng vào giá trị của chính mình, họ cần được học theo phương pháp chủ 
động. Chỉ khi người học được tự khám phá kiến thức, tự học, tự làm và tự bổ sung cho nhau 
thì kiến thức mới trở thành tri thức của người học, chuyển thành hành động, thành thói quen 
hàng ngày của họ.
 - Với cách thức tổ chức dạy học linh hoạt và phương pháp hướng dẫn học sinh phát 
hiện ra lỗi một cách nhanh nhất, phương pháp tìm thuật toán tối ưu, và hướng dẫn học sinh 
cách ứng dụng công nghệ thông tin liên quan đến kiến thức môn học trên lớp một cách hiệu
Giúp học sinh tránh một số lỗi thường gặp trong chương trình Tin học lớp 11 - 5 - Sáng kiến môn Tin Học lớp 11
 - Thái độ học tập của học sinh nghiêm túc, chủ động sáng tạo trong giờ học
 - Học sinh có khả năng tư duy cao, sử dụng công nghệ thông tin thành thạo, biết xử lí 
thông tin nhạy bén, linh hoạt.
 - Học sinh hứng thú với những tiết học hơn, dễ hiểu và hiểu sâu nội dung bài học.
 - Đặc biệt các em sẽ có những chuyển biến rõ rệt trong khả năng vận dụng kiến thức, 
kỹ năng vào thực tiễn.
4. Điều kiện và khả năng áp dụng
Điều kiện áp dụng:
 + Qua quá trình tìm hiểu và ứng dụng chúng tôi nhận thấy việc giúp học sinh tránh 
một số lỗi thường gặp trong chương trình tin học lớp 11 là rất cấp thiết, đó là cách thức dạy 
học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh.
 + Với việc trang bị những thiết bị và đồ dùng dạy học phục vụ cho việc cải cách giáo 
dục hiện nay sẽ tạo điều kiện cho giáo viên thuận lợi trong việc dạy học theo phương pháp 
tích cực.
 + Điều kiện cơ sở vật chất của các trường đều tốt, trình độ giáo viên ở điều kiện 
chuẩn và trên chuẩn là khá cao.
 + Học sinh được trang bị kiến thức một cách tốt nhất nên việc tiếp thu phương pháp 
giải bài tập là không khó khăn.
Khả năng áp dụng:
 Chúng tôi thấy sáng kiến này có khả năng áp dụng trong tất cả các trường THPT từ 
nông thôn, miền núi, thị xã, thành phố trong cả nước; đặc biệt có hiệu quả cao ở nơi có công 
nghệ thông tin phát triển.
 Kết quả khảo sát chất lượng học tập của học sinh
 Điểm Giỏi Khá TB Yếu
 Đối tượng SL TL % SL TL % SL TL % Sl TL %
 Lớp 11A 
 06 16,6 25 69,4 5 14 0 0
 (36 HS)
 Như vậy, theo thống kê ở trên, sau đề tài 86% HS đạt kết quả khá giỏi trở lên. Vì vậy 
khả năng áp dụng rất hiệu quả.
 Danh sách giáo viên đã tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu:
Giúp học sinh tránh một số lỗi thường gặp trong chương trình Tin học lớp 11 - 7 - Sáng kiến môn Tin Học lớp 11
 PHẦN I. NỘI DUNG
 CHƯƠNG I. CƠ SỞ KHOA HỌC
1. Cơ sở lí luận
 Hiện nay, công nghệ thông tin xuất hiện ở mọi nơi, sự phát triển nhanh chóng của 
nó giúp cuộc sống của con người trở nên tốt đẹp hơn. Công nghệ thông tin giúp các 
nhà khoa học tạo ra những nghiên cứu vượt bậc nhờ việc tính toán và xử lý một khối 
lượng công việc khổng lồ của máy tính. Chúng có thể thực hiện hàng tỷ phép tính 
trong vài giây. Ngành tài chính có thể tiết kiệm hàng chục tỷ USD nhờ hệ thống máy 
tính Internet.
 Một điều dễ nhận thấy là công nghệ phần cứng thay đổi với tốc độ quá nhanh, 
trong khi đó, các công nghệ hay các ngôn ngữ lập trình gần như chẳng mấy thay đổi 
trong suốt nhiều năm. Pascal cũng là một trong những môn học ra đời từ rất sớm, mặc 
dù nó không phải là một ngôn ngữ mạnh, nhưng nó lại là nền tảng cho mọi ngôn ngữ 
khác, cho nên nó vẫn còn được đưa vào giảng dạy ở các trường phổ thông, môn tin 
học lớp 11 được đánh giá là một môn học đòi hỏi sự tư duy cao, học sinh cần phải 
biết tự đọc, viết thuật toán, và hoàn thiện chương trình để cho kết quả đúng. Nhưng 
để làm được điều đó thì quả là khá khó đối với học sinh vì khi chạy chương trình 
phần đa là vẫn còn tồn tại một số lỗi. Vậy chúng ta sẽ xem lỗi là gì và phương pháp 
để sửa lỗi một cách nhanh chóng và chính xác.
a. Các vấn đề liên quan đến “lỗi” và “sửa lỗi” trong Pascal
 “Lỗi là gì ?”
 Chúng ta cần hiểu “lỗi” ở đây là những vấn đề bất thường xảy ra trong quá trình 
thực hiện chương trình Pascal khiến cho kết quả nhận được không như mong muốn 
của người lập trình.
 “Có những loại lỗi nào ?”
 Có rất nhiều lỗi mà người lập trình có thể mắc phải khi viết và thực hiện chương 
trình Pascal. Nhưng thường được phân thành hai loại lỗi sau: Lỗi cú pháp và lỗi về 
ngữ nghĩa. Đối với những lỗi về cú pháp thì khi dịch chương trình, chương trình dịch 
Pascal sẽ báo lỗi. Và vấn đề của người lập trình ở đây là làm sao dựa vào chỉ dẫn của
Giúp học sinh tránh một số lỗi thường gặp trong chương trình Tin học lớp 11 - 9 - Sáng kiến môn Tin Học lớp 11
 ￿ Thuận lợi
 Thuận lợi lớn nhất phải kể đến đó là được sự quan tâm sát sao của Sở Giáo Dục, 
Ban Giám Hiệu nhà trường đã trang bị đầy đủ các phương tiện, thiết bị hỗ trợ dạy và 
học bộ môn tin học như phòng máy, máy chiếu, tranh ảnh, đồ dùng tự làm...Đó là 
một điều rất đáng mừng cho học sinh cũng như giáo viên môn Tin học chúng tôi để 
có thể có môi trường dạy - học và đạt kết quả học tập tốt nhất.
 ￿ Khó khăn
 Qua thực tế giảng dạy môn Tin học ở trường THPT Ninh Bình – Bạc Liêu, tôi 
nhận thấy khi học đến chương trình Tin học lớp 11 đa số học sinh đều nhận xét bộ 
môn này rất khó. Các học sinh thường gặp khá nhiều lỗi khi viết một chương trình 
trong ngôn ngữ lập trình Pascal. Có những lỗi mà học sinh mắc phải rất nhiều lần 
xong các em lại không biết sửa như thế nào. Từ đó các em thường nản hoặc hứng thú 
học môn này giảm dần. Tuy nhiên cũng có một số lượng không nhỏ học sinh rất yêu 
thích tin học và thích tìm hiểu một số bài toán, dạng toán ngoài phạm vi sách giáo 
khoa.
 Đồng thời trong quá trình giảng dạy chúng tôi cũng nhận thấy rằng môn Tin học 
tuy có khó nhưng lại rất hay, rất gần gũi với thực tế cuộc sống. Nếu giáo viên có 
phương pháp hay thì môn này rất thu hút học sinh vì tâm lý các em đa số là ham hiểu 
biết tìm tòi cái mới và cái lạ.
 Một điều đáng buồn đó là mặc dù được trang bị phòng máy đầy đủ, được sự 
quan tâm của Ban giám hiệu nhưng đa số học sinh còn coi môn Tin học như là một 
môn phụ không cần thiết hoặc có học cũng chỉ là chống đối. Vì vậy với tư cách là 
giáo viên dạy Tin học, nhiều năm qua chúng tôi luôn luôn cố gắng tìm ra các biện 
pháp giúp các em yêu thích cũng như học tốt môn Tin học hơn nữa đặc biệt là môn 
Tin học 11. Từ những suy nghĩ trên tôi thấy rằng cái khó khăn lớn nhất khi học môn 
Tin học 11 đó là “những lỗi khi viết và chạy chương trình Pascal” khiến cho học sinh 
nản chí là việc cần phải có các biện pháp xử lý càng sớm càng tốt.
b. Thực trạng của việc phát hiện, sửa các lỗi thường gặp của học sinh trong khi 
viết và chạy chương trình Pascal.
Giúp học sinh tránh một số lỗi thường gặp trong chương trình Tin học lớp 11 - 11 -