Sáng kiến kinh nghiệm Kết hợp thí nghiệm vui cùng với hiện tượng thực tế giúp tăng hứng thú và nâng cao hiệu quả học tập cho học sinh lớp 11

 Trường THPT Nguyễn Du Năm học 2016 - 2017
 MỤC LỤC
1. Cơ sở đề xuất giải pháp................................................................................................................2
1.1. Sự cần thiết hình thành giải pháp.............................................................................................2
 1.2. Tổng quan các vấn đề liên quan đến giải pháp....................................................................3
 1.3. Mục tiêu của giải pháp........................................................................................................12
 1.4. Các căn cứ đề xuất giải pháp. .............................................................................................12
 1.5. Phương pháp thực hiện. ......................................................................................................13
 1.6. Đối tượng và phạm vi áp dụng ...........................................................................................14
2. Quá trình hình thành và nội dung giải pháp...............................................................................14
 2.1. Quá trình hình thành nên giải pháp.....................................................................................14
 2.2. Những cải tiến để phù hợp với thực tiến phát sinh.............................................................15
 2.3. Nội dung của giải pháp mới hiện nay .................................................................................15
 2.3.1. Thí nghiệm vui cùng với hiện tượng thực tế dùng để đặt tình huống vào bài mới......16
 2.3.2. Thí nghiệm vui cùng với hiện tượng thực tế đặt ra trong quá trình dạy......................20
 2.3.3.Thí nghiệm học sinh tự làm ở nhà ................................................................................28
3. Hiệu quả giải pháp .....................................................................................................................33
 3.1. Thời gian áp dụng hoặc áp dụng thử của giải pháp. ...........................................................33
 3.2. Hiệu quả đạt được hoặc dự kiến đạt được ..........................................................................33
 3.3. Khả năng triển khai, áp dụng giải pháp. .............................................................................37
 3.4. Kinh nghiệm thực tiễn khi áp dụng giải pháp.....................................................................37
4. Kết luận và đề xuất, kiến nghị ...................................................................................................38
 4.1. Kết luận...............................................................................................................................38
 4.2. Tính khả thi.........................................................................................................................38
 4.3. Đề xuất, kiến nghị..............................................................................................................38
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................................39
PHỤ LỤC ......................................................................................................................................41
 0
GV: Đinh Thị Bé Trường THPT Nguyễn Du Năm học 2016 - 2017
 Giải pháp
 KẾT HỢP THÍ NGHIỆM VUI CÙNG VỚI HIỆN TƯỢNG THỰC TẾ GIÚP 
 TĂNG HỨNG THÚ VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ HỌC TẬP CHO HỌC SINH 
 LỚP 11
1. Cơ sở đề xuất giải pháp.
1.1. Sự cần thiết hình thành giải pháp.
 Đại hội XII tiếp tục khẳng định: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Phát triển 
giáo dục và đào tạo nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. 
Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện 
năng lực và phẩm chất người học; học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn. Phát 
triển giáo dục và đào tạo phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế- xã hội, xây dựng và 
bảo vệ tổ quốc, với tiến bộ khoa học – công nghệ, yêu cầu phát triển nguồn nhân lực 
và thị trường lao động”. Như vậy, phải nói rằng giáo dục và công cuộc đổi mới phương 
pháp dạy học đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của các cấp lãnh đạo Đảng, Nhà nước 
và ngành giáo dục.
 Để đạt được hiệu quả trong công tác đổi mới thì sự hứng thú, thái độ và sự quan 
tâm của người học đối với môn học đóng vai trò rất quan trọng. Tuy nhiên, hiện nay tại 
các trường trung học phổ thông tồn tại thực trạng là học sinh không hứng thú với các 
môn học nói chung và môn hóa học nói riêng. Vấn đề này đã gây ảnh hưởng rất nhiều 
cho quá trình dạy học trên lớp của giáo viên và sự hưng phấn của giáo viên trong quá 
trình dạy học. Phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp 
với từng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh, điều kiện của từng lớp học; bồi dưỡng 
cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến 
thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm 
học tập cho học sinh.
 2
GV: Đinh Thị Bé Trường THPT Nguyễn Du Năm học 2016 - 2017
 Nhà tâm lý học I.PH. Shecbac cho rằng: “Hứng thú là thuộc tính bẩm sinh vốn có 
của con người, nó được biểu hiện thông qua thái độ, tình cảm của con người vào một 
đối tượng nào đó trong thế giới khách quan”.
Annoi nhà tâm lý học người Mỹ lại cho rằng: “Hứng thú là một sự sáng tạo của tinh 
thần với đối tượng mà con người hứng thú tham gia vào”.
Theo các nhà tâm lý học, giáo dục học Việt Nam 
 Các tác giả: Phạm Minh Hạc – Lê Khanh – Trần Trọng Thủy cho rằng: Khi ta có 
hứng thú về một cái gì đó, thì cái đó bao giờ cũng được ta ý thức, ta hiểu ý nghĩa của 
nó đối với cuộc sống của ta. Hơn nữa ở ta xuất hiện một tình cảm đặc biệt đối với nó, 
do đó hứng thú lôi cuốn hấp dẫn chúng ta về phía đối tượng của nó tạo ra tâm lý khát 
khao tiếp cận đi sâu vào nó .
 Có nhiều quan niệm khác nhau về hứng thú, tuy nhiên có thể coi quan niệm của 
GS.TS. Nguyễn Quang Uẩn là bao hàm nhất: “Hứng thú là thái độ đặc biệt của cá nhân 
đối với đối tượng nào đó, vừa có ý nghĩa đối với cuộc sống, vừa có khả năng mang lại 
khoái cảm cho cá nhân trong quá trình hoạt động”.
 Khái niệm này vừa nêu được bản chất của hứng thú, vừa gắn hứng thú với hoạt 
động của cá nhân. Hứng thú là một thái độ đặc biệt của cá nhân đối với đối tượng, thể 
hiện ở sự chú ý tới đối tượng, khao khát đi sâu nhận thức đối tượng sự thích thú được 
thỏa mãn với đối tượng. 
b) Vai trò của hứng thú trong dạy học.
 Có nhiều công trình nghiên cứu đã đồng nhất hứng thú học tập với hứng thú nhận 
thức. Theo chúng tôi thì hứng thú học tập chỉ là một bộ phận của hứng thú nhận thức. 
 Hứng thú nhận thức là một hiện tượng tâm lý diễn ra trong quá trình con người 
tiến hành hoạt động nhận thức. Hứng thú nhận thức là khuynh hướng lựa chọn của cá 
nhân nhằm vào việc nhận thức được hoặc một số lĩnh vực khoa học nhằm vào mặt nội 
dung và quá trình hoạt động của nó. Trong quá trình này cá nhân không chỉ dừng lại ở 
 4
GV: Đinh Thị Bé Trường THPT Nguyễn Du Năm học 2016 - 2017
thay đổi. Điều đó có nghĩa là có thể điều khiển được hứng thú, khác với quan niệm cho 
rằng hứng thú là một cái gì bẩm sinh, bất biến.
 Điều mà thầy giáo phải thực hiện thường xuyên là kích thích hứng thú trong quá 
trình dạy học thông qua: Nội dung, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức 
Hiện nay việc tích cực hóa hoạt động nhận thức của HS chủ yếu tập trung vào hướng 
này. 
d) Hứng thú học tập môn Hóa học 
Vai trò của hứng thú trong học tập môn hóa học: 
 Hứng thú làm nảy sinh khát vọng hành động, làm tăng hiệu quả của hoạt động 
nhận thức, tăng sức làm việc. Vì thế cùng với nhu cầu hứng thú là một trong những hệ 
thống động lực của nhân cách. 
 Trong bất kỳ hoạt động nào, tạo được hứng thú là điều cực kỳ quan trọng, làm 
cho các em say sưa với công việc của mình, đặc biệt là học tập. 
 Đối với môn Hóa học, có hứng thú các em sẽ có tinh thần học bài, tìm thấy các lý 
thú, cái hay trong môn học, không cảm thấy môn học khô khan, khó hiểu nữa. Từ đó 
tạo niềm tin say mê học tập, đồng thời nó làm cho các em nhận thức đúng đắn hơn vai 
trò của môn Hóa học trong trường phổ thông. 
 Hứng thú học tập môn Hóa học còn tạo ra những xúc cảm, tình cảm tích cực ở 
HS trong quá trình học tập. Nó tạo ra sự say mê, thích thú khi tiếp nhận tri thức, tạo ra 
sự hài lòng với kết quả học tập. Đây chính là động lực thúc đẩy các em tìm tòi, sáng 
tạo trong học tập hóa học. Vì vậy, hứng thú học tập hóa học tác động đến toàn diện bản 
thân người học và hiệu quả của quá trình dạy học môn Hóa học. 
 Hứng thú học tập môn Hóa học tác động đến HS cả trong và ngoài giờ lên lớp, 
kích thích họ tìm kiếm nguồn tài liệu tham khảo để thỏa mãn nhu cầu nhận thức, đồng 
thời suy nghĩ tìm ra nhiều hình thức học tập hiệu quả hơn. 
 6
GV: Đinh Thị Bé Trường THPT Nguyễn Du Năm học 2016 - 2017
được rằng mình đang đứng trước ngưỡng cửa cuộc đời. Do vậy, thái độ có ý thức của 
các em đối với học tập ngày càng phát triển . 
 Thái độ đối với các môn học trở nên có lựa chọn hơn. Ở các em hình thành hứng 
thú học tập gắn liền với khuynh hướng nghề nghiệp. Các em đã xác định cho mình một 
hứng thú ổn định về một số môn học nào đó và thường liên quan đến việc chọn nghề 
của HS, nên nhiều em rất tích cực học một số môn mà các em chọn thi đại học, mặt 
khác các em lại sao nhãng các môn học khác. Hơn nữa, hứng thú nhận thức của thanh 
niên sâu và bền vững hơn thiếu niên. 
 Các em có khả năng tư duy lý luận, tư duy trừu tượng một cách độc lập, sáng tạo, 
tư duy của các em chặt chẽ, có căn cứ và nhất quán hơn. Những đặc điểm đó tạo điều 
kiện cho HS thực hiện các thao tác tư duy phức tạp, phân tích nội dung cơ bản của khái 
niệm trừu tượng và nắm được mối quan hệ nhân quả trong tự nhiên. Các em có khả 
năng tự làm thí nghiệm, tự tạo ra các thí nghiệm đơn giản, sử dụng được các phương 
tiện kỹ thuật hiện đại. Do vậy, các em thuận lợi hơn trong việc tiếp thu các kiến thức về 
Hóa học và vận dụng vào thực tiễn. 
1.2.3. Thực trạng về hứng thú học tập hóa học của học sinh. 
a) Hứng thú của HS đối với giờ học hóa học 
 Với mục đích tìm hiểu mức độ biểu hiện hứng thú của HS đối với giờ học hóa 
học đưa ra các mức độ. Kết quả điều tra 62 HS (2 lớp) về mức độ biểu hiện hứng thú 
của HS: Bảng 3.1. Hứng thú của HS đối với giờ học hóa học 
 Mức độ Số lượng %
 Rất thích 6 10
 Thích 20 32
 Bình thường 31 50
 Không thích 5 8
 8
GV: Đinh Thị Bé Trường THPT Nguyễn Du Năm học 2016 - 2017
Biểu đồ 3.2. Các hoạt động ảnh hưởng hứng thú học tập môn Hoá học
 Chỉ nghe thầy giáo giảng 15.6
 Làm bài tập 19.7
 Theo gõi GV làm thí
 nghiệm 8.5
 Tự làm thí nghiệm 27.7
 Xem thầy giáo trình bày
 qua máy chiếu 6.1
 Làm bài kiểm tra 3.7
 Thi đố vui giữa các nhóm 15.2
 Lựa chọn khác 3.3
 0 5 10 15 20 25 30
 Trong khi các hoạt động tự lực kích thích hứng thú của HS thì các hoạt động thụ 
động không thể làm được điều đó, chỉ có 8,5% số HS được điều tra cảm thấy hứng thú 
khi theo dõi GV làm thí nghiệm và 15,6% tìm thấy sự hứng thú khi ngồi nghe thầy giáo 
giảng bài.
 - Tình trạng lớp học tương đối trầm ở các trường lớp THPT khá phổ biến hiện 
nay. Khi khảo sát ngẫu nhiên 2 lớp THPT, chúng tôi nhận thấy tỷ lệ phát biểu ít chiếm 
quá nửa 50% , rồi đến tỷ lệ những học sinh chưa bao giờ phát biểu khá cao (xấp xỉ 
43%), còn lại lượng học sinh hăng hái phát biểu không đáng kể.
 10
GV: Đinh Thị Bé