Sáng kiến kinh nghiệm Kinh nghiệm dạy chương I Vẽ kĩ thuật cơ sở môn Công nghệ 11

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HƯNG YÊN 
 TRƯỜNG THPT PHÙ CỪ
 *********
KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I 
 VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ 
 MÔN CÔNG NGHỆ 11
 GIÁO VIÊN: BÙI XUÂN ĐÍCH
 TỔ: LÍ – HOÁ – CÔNG NGHỆ 
 TRƯỜNG THPT PHÙ CỪ
 Phù Cừ, ngày 15 tháng 4 năm 2013 KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
cao chất lượng dạy học bộ mỗi thầy cô cố gắng khắc phục các khó khăn của bộ 
môn, đồng thời phải luôn đổi mới, rút kinh nghiệm sau mỗi bài giảng để thu được 
kết quả tốt hơn.
 Với những lí do trên, tôi xin đưa ra một số ý kiến trao đổi rút kinh nghiệm về 
giảng dạy chương I: Vẽ kĩ thuật cơ sở của phần VẼ KỸ THUẬT với mong muốn 
được sự đóng góp ý kiến của các đồng nghiệp.
II- MỤC ĐÍCH VÀ QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN
 1- Mục đích
 Giúp việc dạy và học phần VKT dễ dàng hơn, Hiểu và nắm vững các cách 
biểu diễn vật thể, thành thạo kỹ năng vẽ, làm cơ sở để các em học bộ môn VKT 
trong các trường chuyên nghiệp kỹ thuật và làm việc sau này. Qua trao đổi mỗi 
thày cô dạy bộ môn Công Nghệ cũng rút ra những kinh nghiệm để việc giảng dạy 
tốt hơn.
 2- Quá trình thực hiện.
 Trong nhiều năm qua tôi đã suy nghĩ đổi mới cách dạy và học bộ môn nói 
chung và phần Vẽ kĩ thuật cơ sở nói riêng đồng thời trao đổi cùng đồng nghiệp để 
vận dụng thực hiện. Sau mỗi bài giảng lại đúc kết rút kinh nghiệm và trao đổi để 
đưa ra cách dạy phù hợp nhất. Kết quả được đối chứng qua các lần kiểm tra, làm 
bài tập thực hành rồi tiếp tục rút kinh nghiệm để đạt được kết quả tốt hơn,
 Khi nhà trường có thêm các phương tiện trình chiếu và nối mạng Internet tôi 
đã tích cực soạn bài theo hướng dùng các phương tiện trình chiếu và sưu tầm các 
hình vẽ kỹ thuật để phục vụ cho bài dạy và tích cực đổi mới phương pháp theo 
hướng phát huy tính tích cực của học sinh.
 Từ kinh nghiệm của bản thân dạy môn Công Nghệ, đặc biệt phần Vẽ kĩ 
thuật, chương Vẽ kĩ thuật cơ sở tôi muốn trao đổi cùng đồng nghiệp rất mong 
được sự góp ý, trao đổi của các thày cô.
 Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ 3
 Năm học 2012 - 2013 KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
 Bài 2: Hình chiếu vuông góc giới thiệu cơ sở của vẽ hình chiếu. Đây là nội 
dung cần giảng kỹ để các em hiểu được phương pháp biểu diễn vật thể bằng HÌNH 
CHIẾU.
 Bài 3: Thực hành vẽ hình chiếu vật thể đơn giản được thực hiện trong 2 tiết 
(Phân phối cũ 1 tiết) Qua bài thực hành giúp các em tập vẽ các đường nét dưới sự 
hướng dẫn của thày và vẽ đúng hình chiếu làm cơ sở cho kỹ năng vẽ sau này.
 Bài 4: Hình cắt, mặt cắt cũng được biểu diễn bằng phương pháp hình chiếu 
vuông góc nhưng để biểu diễn rõ những phần khuất của vật thể.
 Bài 5: Hình chiếu trục đo dùng bổ trợ cho hình chiếu, kiến thức này trong 
toán học gọi là hình không gian, Vẽ và tưởng tượng tốt hình chiếu trục đo sẽ giúp 
các em học tốt môn toán hình không gian lớp 11.
 Bài 6: Thực hành biểu diễn vật thể là bài toán tổng hợp về các phương pháp 
biểu diễn vật thể vận dụng các phương pháp biểu diễn: Hình chiếu, hình cắt, hình 
chiếu trục đo. Bài được thực hiện trên lớp trong 2 tiết.
 Bài 7: Hình chiếu phối cảnh là phương pháp biểu diễn dùng nhiều trong 
ngành kiến trúc, xây dựng. Bài chỉ giới thiệu sơ lược các hình biểu diễn trong bản 
vẽ xây dựng, bản vẽ nhà.
 Chương I có một bài ôn tập và 1 tiết kiểm tra cả lý thuyết và thực hành
 Theo chuẩn kiến thức bài 1 cung cấp ngay những kiến thức về tiêu chuẩn bản 
vẽ không có kiến thức về vẽ nối tiếp giữa hai đoạn thẳng và cung tròn là kiến thức 
cần giải một số bài tập của bài thực hành (bài 1-bài 3-bài 5). Bài 3 thực hành vẽ 
hình chiếu của vật thể SGK chỉ hướng dẫn một cách vẽ hình chiếu theo cách “ Vẽ 
khối bao ngoài rồi cắt bỏ từng phần”. Nếu chỉ áp dụng cách vẽ này sẽ rất khó khăn 
khi các em vẽ các bài thực hành trang 21 nên cần bổ sung cách vẽ hình chiếu.
 Tương tự bài 5 của chương chỉ cung cấp một cách vẽ hình chiếu trục đo trong 
khi SGK nêu “ Căn cứ vào đặc điểm hình dạng của vật thể để chọn cách vẽ hình 
chiếu trục đo thích hợp. Để giúp học sinh vẽ được hình chiếu trục đo phần bài tập 
thực hành cần cung cấp thêm cho học sinh thêm cách vẽ khác.
 1.2. Những vấn đề cần nghiên cứu, bổ sung.
 1.2.1. Nguyên tắc bổ sung: Vì nội dung kiến thức SGK đã được các 
giáo sư dày công đầu tư và đã được thẩm định nên việc bổ sung thêm kiến thức
 Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ 5
 Năm học 2012 - 2013 KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
 Bài tập 5 trang 21 Hình chiếu ĐỨNG cần vẽ nối tiếp
 R20
 O20 
 40
 Hình chiếu đề 5 bài tập thực hành trang 36 cũng phải vẽ nối tiếp
 R16
 016
 32
 Theo phân phối chương trình cũ bài 3 thực hành vẽ các hình chiếu của vật thể 
đơn giản chỉ có một tiết nay phân phối mới đã tăng lên 2 tiết nên việc bổ sung kiến 
thức vẽ nối tiếp để học sinh có kiến thức vẽ các hình chiếu cho cả hai bài đã nêu là 
hợp lý (Kiến thức vẽ nối tiếp đã có SGK cũ). Việc bổ sung này chỉ mất khoảng 5-7 
phút.
 - CÁCH VẼ HÌNH CHIẾU
 Ngoài cách vẽ hình chiếu như SGK đã nêu ( vẽ khối bao ngoài và cắt bỏ từng 
phần” giáo viên có thể bổ sung các cách vẽ mà nhiều thày cô đã giảng vẽ dựa vào 
định nghĩa hình chiếu. Cách vẽ này giúp học sinh dễ dàng vẽ được các hình chiếu 
của bài tập vẽ hình chiếu trang 21.
 Sách giáo khoa cũ trang 38 có định nghĩa hình chiếu: “Hình chiếu là hình 
biểu diễn bề mặt nhìn thấy của vật thể đối với người quan sát. Khi cần thiết phải 
thể hiện phần không nhìn thấy của vật thể, cho phép dùng nét đứt để vẽ”
 Có thể đưa ra các bước để vẽ hình chiếu như sau
 Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ 7
 Năm học 2012 - 2013 KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
b) Vẽ hình chiếu bằngHƯỚNG CHIẾU
 Bề mặt thấy HÌNH CHIẾU BẰNG
 c)Vẽ hình chiếu cạnh
 Trong bài tập này tác giả sách giáo khoa vẽ hình chiếu trục đo với chiều dài 
theo trục 0 /y/ , (Đáng lẽ chiều dài phải theo trục chiều rộng theo trục 0 /x/) , chiều 
rộng theo trục 0/x/, (Đáng lẽ chiều rộng phải theo trục chiều rộng theo trục 0 /y/). 
Vì vậy học sinh rất khó vẽ hình chiếu cạnh vì không quan sát được bề mặt bên trái. 
Có thể chọn hướng chiếu xoay với cách này 90 o nhưng các hình chiếu rất khó hình 
dung ra vật thể. Tuy vậy với cách vẽ này vẫn có thể suy mặt trái của vật thể tương 
tự như nhìn mặt phải nhưng phải chú ý chiều quan sát và phải xoay ngược lại
180o. Bề mặt thấy
 HÌNH CHIẾU CẠNH
 Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ 9
 Năm học 2012 - 2013 KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
 Cũng cần lưu ý học sinh các bề mặt vẽ bằng hình chiếu trục đo bị biến dạng 
góc vuông thành góc nhọn hoặc góc tù nhưng khi vẽ phải vẽ góc vuông..
 - CÁCH VẼ HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO
Để vẽ hình chiếu trục đo của vật thể cần đọc được bản vẽ hình chiếu và hình dung
được vật thể và căn cứ đặc điểm hình dạng vật thể để chọn cách vẽ thích hợp.
 Có thể chọn các cách vẽ sau;
 1- Vẽ khối bao ngoài rồi cắt bỏ từng phần như sách giáo khoa mới (Bảng 5-1 
SGK) trang 30
 2- Vẽ trước một mặt làm cơ sở (Mặt trước hay mặt bên, mặt đáy..), từ đó dựng 
các đường và các mặt khác như sách giáo khoa cũ cùng tác giả (Bảng 3-2 trang 
36)
 Sách giáo khoa Công nghệ 11 chỉ đưa ra một cách vẽ như đã nêu. Với các bài 
thực hành trang 36 sẽ rất khó vẽ. Thời gian cho bài thực hành là 2 tiết nên có thể 
vẽ trước bảng 3-2 SGK cũ để bổ sung thêm cách vẽ thứ hai . Thực tế tôi đã thực 
hiện như vậy và thu được kết quả rất tốt. Có thể bổ sung thêm các hình vẽ, hướng 
dẫn thực hiện chi tiết cho các cách vẽ và để các em chọn lựa.
 Đây là các bản trong và sử dụng máy chiếu cho việc hướng dẫn bài thực hành 
trang 36 và đã thu được kết quả tốt:
 VẼ ĐỀ 3 TRANG 36
 GÁ LỖ CHỮ NHẬT TL 1:1
 31
Các hình chiếu
 23
 14
 68
 1 2
 2 8
 30 16
 Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ 11
 Năm học 2012 - 2013 KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
- Tẩy bỏ nét thừa, tô đậm ghi kích thước (trên hình chưa ghi kích thước)
Cách 2: Vẽ một mặt làm cơ sở, vẽ tiếp các mặt khác, cắt bỏ lỗ rãnh 
nếu có. (Giới thiệu thêm)
 - Vẽ mặt cơ sở
 + Vẽ các trục đo (chọn vuông góc đều)
 + Vẽ mặt trước làm cơ sở
 z/
 x/
 y/
 O/
 - Từ các đỉnh của mặt cơ sở 
 vẽ các đường thẳng song song 
 với trục đo O/y/.
 /
 Xác định chiều rộng, nối lại. z/x
 + Kẻ các đường thẳng song song
 y/
 O/
 Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ 13
 Năm học 2012 - 2013 KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
 - Tẩy bỏ nét thừa, tô đậm, đánh bóng, ghi kích thước nếu cần
 - Vẽ hình chiếu cạnh
 +Từ hình chiếu trục đo đã vẽ trên dễ dàng vẽ được hình chiếu cạnh. Nếu đã 
quen và hình dung được có thể vẽ HCC ngay bằng cách kẻ các đường gióng từ hai 
hình chiếu
 + San đều kích thước cho hình chiếu cạnh
 - Vẽ hình cắt toàn phần thay thế hình chiếu đứng
 - Chọn hình cắt toàn phần vì hình chiếu đứng không có trục đối xứng.
 Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ 15
 Năm học 2012 - 2013 KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
 31
 23
 14
 68 28
 2
 1
 30 1
 Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ 17
 Năm học 2012 - 2013 KINH NGHIỆM DẠY CHƯƠNG I: VẼ KĨ THUẬT CƠ SỞ MÔN CÔNG NGHỆ 11
chiếu, hình chiếu trục đo, chấm điểm. Công việc này khiến các em hứng thú học
và hiểu sâu bài.
 3-VỀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP.
 Đây là vấn đề trọng tâm nhất và cũng cần trao đổi nhiều nhất. Nhiều quan niệm 
đổi mới không giống nhau như: Có trình chiếu mới là đổi mới, vấn đáp nhiều mới 
phát huy tính tích cực, đổi mới phải chia nhóm thảo luận trao đổi...Qua các kỳ học 
tập chuyên môn, tập huấn thay sách và trao đổi với đồng nghiệp tôi thấy:
 Đổi mới hiểu đúng nghĩa là đổi mới cách dạy và cách học để phát huy tính tích 
cực và sáng tạo của học sinh. Căn cứ vào mục tiêu bài giảng, dưới sự gợi ý, dẫn 
dắt của thày học sinh đi tìm kiến thức theo các mục tiêu đề ra. Trong cách dạy và 
học tích cực thày đóng vai trò chủ đạo, trò đóng vai trò chủ động. Cũng cần thống 
nhất rằng học sinh không chỉ học những kiến thức cụ thể mà cần học cách học 
cách tư duy và tư duy sáng tạo. Những kiến thức kỹ thuật cụ thể sau này có thể 
không dùng đến nhưng những “tư duy kĩ thuật” bao giờ cũng cần và có ích.
 Để gợi mở dẫn dắt được học sinh tìm kiến thức cần có “điểm xuất phát”, đó 
là các kiến thức đã học, những kiến thức thực tế và kênh hình và kiến thức 
SGK.Từ các điểm xuất phát này giáo viên vấn đáp, gợi mở (tuỳ theo đối tượng) để 
học sinh tháo gỡ, tìm hiểu xây dựng nội dung kiến thức.
 Giáo viên: BÙI XUÂN ĐÍCH Trường THPT Phù Cừ 19
 Năm học 2012 - 2013