Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm dạy tốt môn Tin học lớp 11

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐĂK NÔNG 
 TRƯỜNG THPT PHAN CHU TRINH
 ----------
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 ĐỀ TÀI:
 “MỘT SỐ KINH NGHIỆM DẠY TỐT
 MÔN TIN HỌC LỚP 11”
Môn: Tin học
Tác giả: Vũ Đại Thanh
Chức vụ: Phó hiệu trưởng
Đơn vị công tác: Trường THPT Phan Chu Trinh
 CƯ JÚT – ĐĂK NÔNG, NĂM HỌC 2014 – 2015 MỤC LỤC
PHẦN I: MỞ ĐẦU.............................................................................................5
 I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI...........................................................................5
 II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU..................................................................5
 III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ...............................................................5
 IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..........................................................5
 V. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU..................................................6
PHẦN II: NỘI DUNG ........................................................................................7
 I. BÀI 9: CẤU TRÚC RẼ NHÁNH..........................................................7
 1. Thực trạng của vấn đề.........................................................................7
 2. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề................................7
 3. Kết quả đạt được .................................................................................9
 II. BÀI 10: CẤU TRÚC LẶP.....................................................................9
 1. Thực trạng của vấn đề.......................................................................10
 2. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề..............................10
 3. Kết quả đạt được ...............................................................................14
 III. BÀI 11: KIỂU MẢNG.........................................................................14
 1. Thực trạng của vấn đề.......................................................................15
 2. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề..............................15
 3. Kết quả đạt được ...............................................................................19
 IV. BÀI 12: KIỂU XÂU.............................................................................20
 1. Thực trạng của vấn đề.......................................................................20
 2. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề..............................20
 3. Kết quả đạt được ...............................................................................23
 V. BÀI 16: VÍ DỤ LÀM VIỆC VỚI TỆP ................................................24
 1. Thực trạng của vấn đề..........................................................................24
 2. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề .................................24
 3. Kết quả đạt được ..................................................................................26
 VI. BÀI 17: CHƯƠNG TRÌNH CON VÀ PHÂN LOẠI ..........................26
 1. Thực trạng của vấn đề.......................................................................27
 2. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề..............................27
 3. Kết quả đạt được ...............................................................................28
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ........................................................30
 I. KẾT LUẬN..........................................................................................30
 II. KIẾN NGHỊ .........................................................................................30
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................31 PHẦN I: MỞ ĐẦU
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) là một yêu cầu tất yếu trong sự 
nghiệp đổi mới giáo dục – đào tạo của nước ta. Đây cũng đang là vấn đề cấp 
bách không chỉ được toàn ngành giáo dục quan tâm mà cũng là sự quan tâm 
trong đường lối lãnh đạo công tác giáo dục của Đảng, từng được ghi trong các 
Nghị quyết Trung ương 4 (khoá VII) và Nghị quyết Trung ương 2 (khoá 
VIII), Luật giáo dục.
 Trong chương trình dạy Tin học ở bậc THPT, đặc biệt là chương trình Tin 
học khối 11 rất khó cho Thầy Cô giáo cũng như học sinh, vì phải làm thế nào 
để học sinh có thể hiểu được ngôn ngữ lập trình, để từ đó có thể lựa chọn và 
thiết kế thuật toán. Đối với học sinh thì phải làm quen với lối suy nghĩ logic 
với sự hoạt động của máy tính, mà đây lại là một lối suy nghĩ hoàn toàn khác 
với các môn học khác.
 Với kinh nghiệm mười năm dạy môn Tin học ở bậc THPT, Tôi mạnh 
dạn viết đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Một số kinh nghiệm dạy tốt môn Tin 
học lớp 11” để đồng nghiệp có dịp tham khảo, giúp giảng dạy môn Tin học 
lớp 11 được tốt hơn.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
 Tìm hiểu về chất lượng bộ môn Tin học và tìm giải pháp nâng cao chất 
lượng trong dạy học.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
 Học sinh lớp 11 qua các năm học.
 Nghiên cứu khái quát về Chương trình Tin học lớp 11.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
 Xây dựng một số ví dụ đơn giản và bám sát mục tiêu môn học.
 5 PHẦN II: NỘI DUNG
I. BÀI 9: CẤU TRÚC RẼ NHÁNH
A. Mục đích, yêu cầu
 - Hiểu câu lệnh rẽ nhánh (dạng thiếu và dạng đủ).
 - Hiểu câu lệnh ghép.
 - Sử dụng cấu trúc rẽ nhánh trong mô tả thuật toán của một số bài toán
 đơn giản.
 - Viết được các lệnh rẽ nhánh khuyết, rẽ nhánh đầy đủ và áp dụng để
 thể hiện được thuật toán của một số bài toán đơn giản.
B. Nội dung lên lớp.
 1. Thực trạng của vấn đề
 Đây là một trong 3 cấu trúc quan trọng trong Pascal, đặc biệt là câu 
 lệnh if-then có 2 dạng thiếu và đủ. Hai dạng này phải có kinh nghiệm 
 thực tế mới có thể hiểu hết ý nghĩa của 2 dạng này.
 2. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
 2.1. Câu lệnh if-then
 Do đó Tôi mạnh dạn thay thay 3 ví dụ trong sách giáo khoa trang 40
 bằng ví dụ sau:
 Viết chương trình tìm số lớn nhất trong 3 số nguyên a, b, c được 
 nhập vào từ bàn phím. (ví dụ được lấy trong sách giáo khoa thí điểm 
 năm 1997).
 Lưu ý là học sinh đã được học cấu trúc đầy đủ của chương trình
 Program tim_max; 
 uses crt;
 var a,b,c,max : integer; 
 begin
 clrscr;
 write('Nhap vao 3 so nguyen a,b,c: '); 
 readln(a,b,c);
 7  Sau khi gợi ý, Tôi cũng khuyến khích học sinh bằng cách cho học sinh 
 tự làm trong 10 phút, nếu kiểm tra ai làm được sẽ cộng 1 điểm vào 
 điểm 15 phút, chương trình đầy đủ như sau:
 Program giai_PT_bac2; 
 var a,b,c : integer;
 d: real; 
 begin
 write('Nhap vao a,b,c: '); 
 readln(a,b,c);
 d:=b*b-4*a*c;
 if d<0 then writeln('Phuong trinh vo nghiem') 
 else
 if d=0 then writeln('Ph trinh co ngh kep x= ',-b/(2*a):0:1) 
 else
 begin
 writeln('Phuong trinh co 2 nghiem phan biet la:');
 Câu writeln('x1=',(-b+sqrt(d))/(2*a):0:1);
 lệnh writeln('x2=',(-b-sqrt(d))/(2*a):0:1); 
 ghép end;
 readln
 end.
  Với ví dụ này, chúng ta giúp cho học sinh hiểu rõ hơn lệnh if-then lồng 
 nhau khi gặp các dạng thuật toán như trên, đồng thời nắm được ý nghĩa 
 câu lệnh ghép.
 3. Kết quả đạt được
 Việc đưa các ví dụ phù hợp, số học sinh nắm được bài là trên 80%
II. BÀI 10: CẤU TRÚC LẶP
 Đối với §10 Tôi đã viết một sáng kiến kinh nghiệm với tên “Đổi mới 
phương pháp dạy học bài Cấu trúc lặp ở lớp 11” và đã đạt giải B cuộc thi 
sáng kiến kinh nghiệm cấp Tỉnh năm học 2009-2010 (theo QĐ số: 1128/QĐ- 
SGD&ĐT ngày 10/11/2010 của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Đăk Nông)
 Tôi xin tóm tắt lại nội dung sáng kiến của mình như sau:
A. Mục đích, yêu cầu
 - Hiểu nhu cầu của cấu trúc lặp trong biểu diễn thuật toán.
 9 • Thuật toán đưa ra cho bài toán trên:
 - Lặp dạng tiến:
 S 1 2 3 ... 100
 S0 = 0
 S1 = S0 + 1 
 S2 = S1 + 2 Si = Si-1 + i 
 i: 1 → 100
 S3 = S2 + 3
 S100 = S99 + 100
  Nhận xét: Bắt đầu tính từ S 1, việc tính S Được lặp đi lặp lại 100 lần
 theo qui luật Si = Si-1 + i, với i chạy từ 1 đến 100.
 - Lặp dạng lùi:
 S 100 99 98 ... 1
 S101 = 0
 S100 = S101 + 100 
 S = S + 99 
 99 100 Si = Si+1 + i 
 i: 100 → 1
 S98 = S99 + 98
 S1 = S2 + 1
  Nhận xét: Bắt đầu tính từ S 100, việc tính S Được lặp đi lặp lại 100
 lần theo qui luật Si = Si+1 + i, với i chạy từ 100 về 1
❖ Chương trình cài đặt cho các thuật toán trên:
 - Lặp dạng tiến:
 Program Tong_1a;
 uses crt;
 11 •Ở tiết Bài tập và thực hành 2 thì chúng tôi áp dụng ví dụ sau: Tính và 
 đưa kết quả ra màn hình tổng
 S 1 2 3 ... N
 Program Tinh_tong;
 uses crt;
 var i,N : integer; 
 S : longint;
 begin
 clrscr;
 write('Nhap vao N '); 
 readln(N);
 s:=0;
 for i:=1 to N do
 s:=s+i; 
 writeln('Tong s = ',s); 
 readln
 end.
  Ghi chú: Ví dụ trên gần giống bài toán 1 và cũng là bài toán áp dụng 
 đối với câu lệnh lặp với số lần chưa biết trước (câu lệnh While - do)
2.2. Lặp với số lần chưa trước và câu lệnh while-do
 Tôi thay Bài toán 2: Tính và đưa kết quả ra màn hình tổng
 1 1 1 1
 S ... ...
 a a 1 a 2 a N
 1
 Cho đến khi 0,0001
 a N
 Bằng bài toán: Tính và đưa kết quả ra màn hình tổng
 S 1 2 3 ... N
 Program Tong_S;
 uses crt;
 var i,N : integer;
 13 kiến kinh nghiệm cấp Tỉnh năm học 2011-2012 (theo QĐ số: 184/QĐ- 
SGD&ĐT ngày 10/4/2012 của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Đăk Nông)
 Tôi xin tóm tắt lại nội dung sáng kiến của mình như sau:
A. Mục đích, yêu cầu
 - Hiểu khái niệm kiểu mảng.
 - Hiểu cách khai báo kiểu của các phần tử và cách truy cập đến các
 phần tử của mảng.
 - Cài đặt được thuật toán của một số bài toán đơn giản với kiểu dữ liệu
 mảng.
 - Thực hiện được khai báo mảng, truy cập, tính toán các phần tử của
 mảng.
 - Nắm được các cách khai báo kiểu dữ liệu mảng.
 - Nhận biết được các thành phần trong khai báo kiểu dữ liệu mảng.
B. Nội dung lên lớp
1. Thực trạng của vấn đề
 Đối với §11 Kiểu mảng tôi nhận thấy việc dạy để học sinh hiểu được bài 
 này là rất khó khăn, nếu chúng ta không biết liên kết các ví dụ, đặc biệt là 
 giúp học sinh hiểu được kiểu mảng là gì, khi nào thì dùng kiểu mảng và sử 
 dụng như thế nào.
2. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
 2.1. Mảng một chiều
 a. Cách khai báo:
 ❖ Cách 1 : Khai báo trực tiếp
 Var : Array[m1 . . m2] of ; 
 Trong đó : m1, m2 có cùng kiểu dữ liệu xác định phạm vi của chỉ số. 
 m1<=m2.
 Vd : VAR M:ARRAY[1 .. 5] of integer;
 Minh Họa: M
 1 2 3 4 5
 15