Sáng kiến kinh nghiệm Nghiên cứu một số bài tập thể lực nhằm nâng cao thành tích nhảy xa cho học sinh nam lớp 11 trường THPT Tam Phước

 BM 01-Bìa SKKN
 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI
 Trường THPT Tam Phước
 Mã số: ................................
 (Do HĐKH Sở GD&ĐT ghi)
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 Đề Tài: NGHIÊN CỨU MỘT SỐ BÀI TẬP THỂ LỰC 
NHẰM NÂNG CAO THÀNH TÍCH NHẢY XA CHO HỌC 
 SINH NAM LỚP 11 TRƯỜNG THPT TAM PHƯỚC
 Người thực hiện: Lê Thị Hịa 
 Lĩnh vực nghiên cứu:
 - Quản lý giáo dục
 - Phương pháp dạy học bộ mơn: Thể dục
 (Ghi rõ tên bộ mơn)
 - Phương pháp giáo dục:Nhảy xa
 - Lĩnh vực khác:
 Cĩ đính kèm: Các sản phẩm khơng thể hiện trong bản in SKKN
  Mơ hình Phần mềm  Phim ảnh Hiện vật khác
 Năm học: 2012 -2013 I/. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Những năm gần đây, tình hình kinh tế -chính trị-xã hội của nước ta đã ổn 
định và có bước phát triển đáng kể về mọi mặt, tạo điều kiện cho việc thực hiện 
tốt các nhiệm vụ mục tiêu kinh tế-chính trị-xã hội đã đề ra. Tiếp tục quán triệt, 
cụ thể hóa các chủ trương, đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước mà điển 
hình là chỉ thị số 36 CT/TW ngày 24/3/1994 của ban chấp hành Trung Ương 
Đảng Cộng Sản Việt Nam. “Phát triển thể dục thể thao là một bộ phận quan 
trọng trong chính sách phát triển kinh tế xã hội của Đảng và Nhà nước ta nhằm 
bồi dưỡng nhân tố con người”. Vì thế, Bộ Giáo dục – Đào tạo về công tác giáo 
dục thể chất trường học giai đoạn mới là tạo mọi điều kiện thuận lợi cho việc 
giải quyết những tồn tại hiện nay về chất lượng giáo dục thể cha át trong trường 
học nói chung, từng bước nâng cao năng lực thể chất cho học sinh.
 Giáo dục thể chất cũng như các hoạt động giáo dục khác trong nhà 
trường phổ thông, có nhiệm vụ trang bị kiến thức khoa học và các kỹ năng, kỹ 
xảo vận động cho học sinh nhằm đáp ứng mục tiêu đào tạo con người Việt Nam 
phát triển toàn diện. Giáo dục thể chất tạo cho các em học sinh lòng hăng say 
học tập, lao động, giữ gìn vệ sinh khắc phục bệnh tật.
 Giáo dục thể chất trong trường phổ thông các cấp thì điền kinh là một bộ 
môn cơ bản rất phong phú và đa dạng gồm nhiều phân môn khác nhau như: 
chạy, nhảy, ném, đẩy, là nền tảng phát triển các tố chất thể lực, làm cơ sở cho 
các môn thể thao khác. Qua quan sát các buổi học điền kinh, tôi nhận thấy 
thành tích trong môn nhảy xa của các em học sinh vẫn còn hạn chế. Để đạt 
được thành tích cao trong một môn thể dục nào đó thì cần hội đủ nhiều ye áu tố 
như: năng lực cơ thể (hình thái, chức năng, tố chất), kỹ năng (kỹ th uật, chiến 
thuật), năng lực, tâm lý (tâm lý, trí lực). Các yếu tố xã hội (trình độ huấn luyện 
viên, điều kiện tập luyện, dinh dưỡng ).
 Tuy nhiên, trong thực tế học sinh tỏ ra khơng mấy mặn mà với kĩ thuật nhảy
xa kiểu ‘’ưỡn thân’’ , các em chỉ đọc lướt qua qua, học để đối phĩ khi làm bài 
kiểm tra. Tình trạng này bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân trong đĩ cũng cĩ nguyên 
nhân xuất phát từ cả hai phía phía thầy và trị. Về phía học sinh, các em khơng cảm 
thấy hứng thú với kĩ thuật nhảy xa kiểu ‘’ưỡn thân’’, khơng chịu khĩ ơn bài trước 
mỗi tiết học. Về phía giáo viên, các giáo viên cũng ít tìm tịi, nghiên cứu bổ sung 
bổ sung một số bài tập thể lực nhằm nâng cao thành tích kĩ thuật nhảy xa kiểu 
‘ưỡn thân’, ngồi phần mà sách giáo viên đã cung cấp.
 Khi lên lớp thì cịn thụ động về phương pháp, chưa lơi cuốn được học sinh, 
hầu hết các giáo viên chỉ dừng lại ở việc diễn giải kiến thức mà sách giáo viên đã 
trình bày. Vì vậy, những giờ dạy
về kĩ thuật nhảy xa kiểu ‘’ưởn thân’’ thường nhàm chán, tẻ nhạt, khơng tạo được
hứng thú cho cả người học và người dạy. Kết quả học tập vì thế mà cũng khơng đạt thúc đẩy tơi tiếp tục nghiên cứu nâng cao trình độ về kỹ thuật, thể lực và nâng cao 
thành tích cho các học sinh ở các mơn khác trong chương trình giảng dạy mơn thể 
dục của trường THPT Tam Phước như : Đẩy tạ, nhảy cao, chạy ngắn, chạy cư ly 
trung bình, chạy cự ly dài. 
2.2 Khĩ khăn:
- Học sinh thường khơng chủ động, tự giác tích cực trong tập luyện.
- Do tình trạng lười học, học đối phĩ ở học sinh hiện nay diễn ra khá phổ biến.
- Do tâm lý chung là xã hội khơng coi trọng mơn thể dục nên các em học sinh 
cũng khơng hứng thú trong việc tự giác tích cực trong tập luyện mơn thể dục nĩi 
chung và luyện tập kĩ thuật nhảy xa kiểu ‘’ưởn thân’’ nĩi riêng.
- Sân bãi tập luyện thì chưa được tốt lắm.
- Do đăc thù mơn học ở ngồi trời nên thời tiết cĩ lúc nắng. nĩng.
 - Do các thầy cơ giáo ít chú ý đến việc đổi mới phương pháp dạy phù hợp 
với kiểu bài.
 Sau đây thực trạng thành tích nhảy xa của học sinh nam lớp 11 trườngTHPT 
Tam Phước ở những năm trước đây.
 Năm học 2009 – 2010 : X = 4.15 (mét)
 Năm học 2010 – 2011 : X = 4.17 (mét)
 Đầu năm học 2011 – 2012 : X = 4.16 (mét)
 Qua kết quả thống kê thành tích nhảy xa của những năm trước đây với 
 thành tích đầu năm 2011 – 2012 khơng cĩ sự vượt trội.
III/. NỘI DUNG ĐỀ TÀI 
 3.1CƠ SỞ LÝ LUẬN:
 3.1.1. Vài nét về giáo dục thể chất trong nhà trường phổ thơng:
 Thể thao là một bộ mơn của nền văn hố chung, là sự tổng hợp những thành 
tựu khoa học của xã hội và sử dụng những biện pháp chuyên mơn để điều khiển sự 
phát triển thể chất con người một cách chủ định nhằm nâng cao sức khoẻ.
Bác Hồ – Vị lãnh tụ vĩ đại tơn kính của dân tộc Việt Nam từ lịng yêu thương, quý 
trọng con người, từ ý chí suốt đời vì nước, vì dân nên người đã phát triển rất cụ 
thể, rõ ràng là biện chứng mối quan hệ hữu cơ giữa sức khoẻ, hạnh phúc của mỗi 
người với sự nghiệp của đất nước, của dân tộc, của xã hội lồi người. Người dạy “ 
Giữ gìn dân chủ, xây dựng nước nhà, gây đời sống mới, việc gì cũng cần cĩ sức 
khẻo mới thành cơng. Mỗi một người dân yếu ớt, tức là làm cho cả nước yếu ớt 
một phần, mỗi người dân khoẻ mạnh, tức là gĩp phần cho cả nước mạnh khoẻ”. 
Bác Hồ cịn chỉ bảo cụ thể hơn “ Muốn giữ gìn sức khoẻ thì nên thường xuyên tập 
luyện thể dục thể thao”.
 Bên cạnh đĩ, Hiến pháp nước Cộng Hồ Xã Hội Chủ nghĩa Việt Nam năm 
1992, điều 41 cĩ ghi “Quy định chế độ giáo dục thể chất bắt buộc trong trường 
học”. Cho nên giáo dục thể chất trong trường học đã được xem là một bộ phận 
quan trọng trong sự nghiệp thể dục thể thao nĩi chung. Giậm nhảy là giai đoạn quan trọng nhất trong nhảy xa. Giai đoạn giậm nhảy 
bắt đầu khi đặt chân giậm nhảy vào ván giậm nhảy. Lúc này chân giậm nhảy hơi 
khuỵu gối, sau đĩ dùng sức mạnh của chân và tồn thân đạp mạnh, nhanh lên ván 
như sức bật của một chiếc lị xo. Khi giậm nhảy, phải chủ động đạp mạnh duỗi 
thẳng chân, phối hơp với đánh tay và đưa chân lăng ra trước – lên cao và giữ cơ thể 
được thăng bằng. Giậm nhảy phải phối hợp nhịp nhàng với tốc độ nằm ngang của 
chạy đà tạo nên.
 Kết quả nghiên cứu của nhiều cơng trình khoa học về giai đoạn giậm nhảy 
trong nhảy xa cho thấy thành tích đạt được phụ thuộc vào sức mạnh của chân, sự 
linh hoạt của cổ chân, sức bật của bàn chân, sự phối hợp nhịp nhàng của tồn bộ cơ 
thể đặc biệt là sự phối hợp chính xác giữa lực giậm nhảy với lực do chạy đà tạo 
nên và gĩc độ giậm nhảy hợp lí. Gĩc giậm nhảy khoảng 70 – 80 0 (so với mặt đất ở 
phía trước) để đạt gĩc bay khoảng 20 – 240.
 Trên khơng:
 Giai đoạn trên khơng của nhảy xa “Ưỡn thân” bắt đầu từ tư thế “bước bộ trên 
khơng” khi chân giậm nhảy rời khỏi ván giậm, khơng đưa ngay ra trước như nhảy 
xa kiểu “Ngồi”, mà đưa về phía sau, co dần lại, chân lăng từ phía trước chủ động 
đưa xuống dưới – về sau phối hợp với chân giậm nhảy và ngực ưỡn căng thân ra 
sau, mặt nhìn lên cao, hai tay cĩ thể đưa lên cao chếch về sau hoặc dang ngang. Tư 
thế hai tay , ngực, hơng và hai chân lúc này chủ động ưỡn ngực căng về sau sao 
cho thân người căng như một hình cánh cung. Tiếp theo gập nhanh thân trên, đồng 
thời hai chân vươn ra trước hết sức tích cực phối hợp với đánh hai tay từ trên cao – 
ra trước vịng xuống dưới – ra sau để chuẩn bị giai đoạn tiếp đất. Chính nhờ gập 
thân và vươn hai chân ra trước chủ động và nhanh, mà nhảy xa “Ưỡn thân” tận 
dụng được tối đa đường bay của trọng tâm cơ thể trong khơng gian. Đĩ cũng là lợi 
thế của nhảy xa kiểu “Ưỡn thân” so với nhảy xa kiểu “Ngồi”.
 Tiếp đất:
 Khi hai chân bắt đầu tiếp đất, chủ động khuỵu gối để giảm chấn động, đồng 
thời rướn thân, vươn hai tay ra trước để giữ thăng bằng khơng để mơng hoặc tay 
chạm cát ở phía sau. Sau đĩ đứng lên đi về trước, rời khỏi hố nhảy. Khơng đi sang 
ngang hoặc lùi, vì theo luật thi đấu thành tích sẽ tính từ bộ phận cơ thể chạm cát 
gần ván nhất. Động tác tiếp đất địi hỏi phải khéo léo, nhanh nhẹn, mềm dẻo và hết 
sức chủ động bởi vì tuy khơng phải là giai đoạn chủ động tạo ra thành tích, nhưng 
tận dụng được tối đa thành tích hay khơng chính là nhờ sự khéo léo đĩ.
 3. 1.3. Cơ sở lý luận trong huấn luyện điền kinh.
 3.1.3.1. Nội dung huấn luyện Điền kinh:
 Nội dung huấn luyện Điền kinh cũng như các mơn thể thao khác là quá trình 
huấn luyện về các mặt: thể lực, kỹ thuật, chiến thuật, đạo đức, ý chí, tâm lý và lý 
luận. Tất cả các mặt chuẩn bị này cĩ liên quan chặt chẽ với nhau và tạo thành một 
quá trình thống nhất của việc hồn thiện thể thao cho vận động viên Điền kinh. 
Quá trình này được thực hiện thơng qua việc sử dụng các phương tiện, phương 
pháp huấn luyện, huấn luyện chuyên mơn và các hình thức khác nhau của lượng 
vận động trong tập luyện và thi đấu.
 3.1.3.2. Một số nguyên tắc cơ bản trong huấn luyện Điền kinh: 3.1.3.3. Các tố chất vận động ảnh hưởng đến sự phát triển thể lực:
 Tố chất mạnh: Là khả năng con người sinh ra lực cơ học bằng nỗ lực của cơ 
bắp, nĩi cách khác là khả năng sức mạnh khắc phục lực đối kháng bên ngồi hoặc 
đề kháng lại nĩ bằng nỗ lực của cơ bắp.
 Tố chất nhanh: Sức nhanh được coi là tố chất thể lực quan trọng, là khả năng 
của con người hồn thành những hoạt động vận động trong khoảng thời gian ngắn 
nhất. Sức nhanh cĩ 3 hình thức biểu hiện chủ yếu: Thời gian tiềm phục của phản 
ứng vận động, tốc độ từng cử động riêng lẻ (khi lực cản bên ngồi bé), tần số động 
tác... Chính vì vậy, chỉ số để đánh giá sức nhanh rất phong phú. Những hình thức 
biểu hiện đơn giản của sức nhanh tương đối độc lập với nhau, nhất là các chỉ số 
của thời gian phản ứng trong nhiều trường hợp, những chỉ số ấy tương ứng với 
những chỉ số của tốc độ động tác. Cĩ thể phản ứng thì vơ cùng mau lẹ và trái lại thì 
động tác thì tương đối chậm hoặc ngược lại. Sự kết hợp 3 hình thức đã nêu trên xác 
định mọi trường hợp biểu hiện sức nhanh.
 Tố chất bền: Là năng lực thực hiện một hoạt động với cường độ cho trước, 
hay là năng lực duy trì khả năng vận động trong thời gian dài nhất mà cơ thể cĩ 
thể chịu đựng được.
 Tố chất khéo léo: Khéo léo cũng là một tố chất thể lực. Khéo léo là tổng hợp 
các năng lực phối hợp vận động hay nĩi cách khác khéo léo là năng lực tiếp thu 
nhanh các động tác mới.
 3.1.3.4. Cơ sở lý luận của việc huấn luyện nâng cao thành tích nhảy xa:
 Tố chất thể lực tăng trưởng đều đặn cùng với sự tăng của lứa tuổi. Sự tăng 
trưởng này gọi là tăng trưởng tự nhiên, khuynh hướng của sự tăng trưởng này cĩ 
tốc độ nhanh, biên độ lớn trong thời kỳ dậy thì: nam vào khoảng 14 tuổi, nữ vào 
khoảng 12 tuổi. Giữa nam và nữ trước 12 tuổi, sự khác biệt các tố chất thể lực 
khơng lớn lắm, nhưng từ 16–18 tuổi sự khác biệt này tăng lên, sau 18 tuổi thì cĩ xu 
hướng ổn định. Giai đoạn lứa tuổi khác nhau, tốc độ phát triển tố chất thể lực khác 
nhau, tức là trong cùng một lứa tuổi tố chất thể lực khác nhau phát triển thay đổi 
cũng khơng giống nhau. Sự phát triển tố chất thể lực tự nhiên bao gồm 2 giai đoạn:
 Giai đoạn tăng trưởng là giai đoạn tố chất thể lực tăng liên tục, trong đĩ cĩ 
giai đoạn tăng nhanh và tăng chậm.
 Giai đoạn ổn định là giai đoạn tố chất thể lực tăng chậm rõ ràng hoặc dừng lại
hoặc giảm xuống.
 Qua các khái niệm ở các phần trên cho ta biết tố chất thể lực bao gồm: (nhanh, 
mạnh, bền, mềm dẻo và khéo léo), như ta biết trong quá trình phát triển tự nhiên 
các tố chất thể lực tăng theo lứa tuổi. Ở lứa tuổi 14–18 tuổi quá trình phát triển 
theo 3 giai đoạn: giai đoạn tăng nhanh, giai đoạn tăng chậm và giai đoạn ổn định. 
Tố chất thể lực từ giai đoạn tăng trưởng chuyển sang giai đoạn ổn định theo thứ tự 
phát triển như sau: Tố chất nhanh phát triển đầu tiên, sau đĩ là tố chất bền và tố 
chất mạnh. Quy luật này ở nam và nữ đều giống nhau.
3.1.3.4.1. Huấn luyện sức mạnh–nhanh (tốc độ):
 Sự phát triển huấn luyện sức mạnh–nhanh địi hỏi khơng những phải nâng cao
tốc độ co cơ mà cịn phải nâng cao sức mạnh tối đa. Ý nghĩa của sức mạnh tối đa