Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng hình ảnh động vào giảng dạy phần nguyên lí làm việc của một số hệ thống trong phần động cơ đốt trong, môn Công nghệ 11

 CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 SỬ DỤNG HÌNH ẢNH ĐỘNG VÀO 
 GIẢNG DẠY PHẦN NGUYÊN LÍ LÀM 
 VIỆC CỦA MỘT SỐ HỆ THỐNG 
TRONG PHẦN ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG, 
 MÔN CÔNG NGHỆ 11 II. NỘI DUNG ĐỀ TÀI:
 1. Tên đề tài:
 “SỬ DỤNG HÌNH ẢNH ĐỘNG VÀO GIẢNG DẠY PHẦN NGUYÊN LÍ 
 LÀM VIỆC CỦA MỘT SỐ HỆ THỐNG TRONG PHẦN ĐỘNG CƠ ĐỐT 
 TRONG”
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
 I. LỜI NÓI ĐẦU.
 Trên con đường hội nhập và phát triển cùng thế giới, đất nước ta đã và 
 đang từng bước đổi mới, áp dụng khoa học - kỹ thuật - công nghệ hiện đại vào 
 trong mọi lĩnh vực của đời sống và sản xuất để thực hiện công cuộc “ công 
 nghiệp hoá, hiện đại hoá” đất nước. Do đó việc đào tạo ra nguồn nhân lực có tri 
 thức và đạo đức đang là mục tiêu lớn của ngành giáo dục nước ta hiện nay.
 Cùng với mục tiêu chung của ngành giáo dục, mục tiêu của giáo dục cấp 
 THPT đó là: “Giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, 
 thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và 
 sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, chuẩn bị 
 cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động.
 Luật giáo dục đã quy định : “ Giáo dục THPT nhằm giúp học sinh cũng cố và 
 phát triển những kết quả của giáo dục THCS, hoàn thiện học vấn phổ thông có 
 những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện lựa chọn 
 hướng phát triển và phát huy năng lực cá nhân, tiếp tục học Đại học, Cao đẳng, 
 Trung học chuyên nghiệp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động”. Môn Công 
 nghệ 11 được Bộ giáo dục và Đào tạo biên soạn trên tinh thần đổi mới, đảm bảo 
 tính phổ thông, cơ bản, hiện đại và phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Nó cùng với 
 các môn học khác trong nhà trường phổ thông góp phần quan trọng vào việc tạo 
 nền tảng ban đầu để đào tạo con người phát triển toàn diện.
 Thực tế như chúng ta đã thấy, động cơ đốt trong có vai trò rất quan trọng và 
 được sử dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực như : Nông nghiệp, công nghiệp, 
 ngư nghiệp, giao thông vận tải, quân sự... Do đó đối với người học sinh phổ 
 thông dù sau này có lựa chọn nghề nghiệp gắn bó với động cơ đốt trong hay 
 không thì những hiểu biết về động cơ đốt trong nói chung cũng như nguyên lí I. PHƯƠNG PHÁP DẠY PHẦN NGUYÊN LÍ LÀM VIỆC CỦA MỘT SỐ
HỆ THỐNG TRONG ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG HIỆN NAY
 Phương pháp dạy phần nguyên lí làm việc của một số hệ thống trong động cơ 
đốt trong đang được sử dụng phổ biến hiện nay đó là: Giáo viên hướng dẫn học 
sinh làm việc bằng cách thông qua một số câu hỏi gợi mở, học sinh nghiên cứu 
sách giáo khoa, quan sát sơ đồ cấu tạo rồi tiến hành tư duy, hình dung, tưởng 
tượng và rút ra nguyên lí làm việc của hệ thống. Sau đó giáo viên tóm tắt và kết 
luận lại cho học sinh về nguyên lí làm việc của hệ thống dưới dạng lí thuyết.
 Với cách thực hiện như trên đã đem lại kết quả đáng kể, nhưng vẫn còn nhiều 
hạn chế. Qua đó nó thể hiện được phong cách, phương pháp và khả năng truyền 
đạt kiến thức của người giáo viên. Tuy nhiên với cách thực hiện như vậy cũng 
gây không ít khó khăn cho cả giáo viên lẫn học sinh trong quá trình dạy và học. 
Sau khi nghiên cứu kiến thức về nguyên lí làm việc của các hệ thống trong động 
cơ đốt trong là những lí thuyết trừu tượng. Do đó học sinh rất khó khăn trong quá 
trình tiếp nhận cũng như khắc sâu kiến thức.
II. PHƯƠNG PHÁP SỬ DỤNG HÌNH ẢNH ĐỘNG VÀO GIẢNG DẠY 
PHẦN NGUYÊN LÍ LÀM VIỆC CỦA MỘT SỐ HỆ THỐNG TRONG 
PHẦN ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG
 Bản chất của quá trình dạy học là quá trình tổ chức hoạt động nhận thức cho 
học sinh dưới sự hướng dẫn của giáo viên nhằm đạt mục đích dạy học: “Từ trực 
quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn, đó là 
con đường biện chứng của sự nhận thức chân lí, nhận thức thực tại khách quan”.
 Nguyên lí làm việc của một số hệ thống trong động cơ đốt trong là những kiến 
thức lí thuyết, chúng thường mờ nhạt, trừu tượng, chưa tác động mạnh vào các 
giác quan. Do đó kí ức khó ghi nhận và tái hiện lại khi cần thiết. Vì vậy cần phải 
cụ thể hoá, vật chất hoá, làm cho lí thuyết được cụ thể hơn, sâu sắc hơn và có tính 
thuyết phục hơn. Từ đó học sinh có thể dễ dàng tiếp nhận kiến thức và khắc sâu 
vấn đề lí thuyết vừa nghiên cứu.
 Ở đây, tôi không có tham vọng đưa ra một cách dạy mới thay thế cách dạy 
phong phú đa dạng mà lâu nay giáo viên vẫn thường sử dụng và còn tiếp tục 
được sử dụng. Tôi chỉ xin giới thiệu một cách dạy kết hợp giữa phương pháp 
truyền thống với những yêu cầu mới. Đó là: Sử dụng hình ảnh giảng phần 
nguyên lí làm việc của một số hệ thống trong động cơ đốt trong.
* Cách thức tiến hành:
 Khi nghiên cứu, tìm hiểu về nguyên lí làm việc của một số hệ thống trong 
động cơ đốt trong. Giáo viên yêu cầu học sinh nghiên cứu sách giáo khoa, quan 
sát sơ đồ cấu tạo của hệ thống. Thông qua một số câu hỏi gợi mở, giáo viên * Trường hợp 2: Khi áp suất của dầu bôi trơn vượt quá giá trị cho phép
 Dầu bôi trơn chảy trong hệ thống theo sơ đồ hình ảnh như sau:
 Các mặt ma sát
 Đường dầu chính
Két 
Làm Van 6
mát Van 4
 Đường 
 hồi 
 dầu
 Bầu 
 lọc Bơm
 Đường hồi dầu cặn Cácte dầu
 Giải thích nguyên lí dựa theo hình ảnh động trên sơ đồ:
Khi áp suất của dầu bôi trơn vượt quá giá trị cho phép thì van an toàn mở để một 
phần dầu từ sau bơm chảy ngược về trước bơm làm giảm áp suất của dầu xuống. 
Khi đó hệ thống làm việc theo trường hợp bình thường.
 Van Đường 
 Cacte Lưới Bơm Bầu Bề mặt
 khống dầu 
 dầu lọc dầu lọc ma sát
 chế chính 2. Nguyên lí làm việc của hệ thống làm mát bằng nước loại tuần hoàn cưỡng
bức:
 ( Bài 26: Hệ thống làm mát SGK Công nghệ 11)
Trường hợp 1: Khi nhiệt độ nước trong áo nước còn thấp hơn giới hạn định
mức.
 Giải thích nguyên lí theo hình ảnh trên sơ đồ:
Khi nhiệt độ nước trong áo nước còn thấp hơn giới hạn định mức thì van hằng 
nhiệt chỉ mở cửa thông với đường ống số 8 để nước chảy thẳng về bơm. Khi đó 
nước làm mát được bơm nước hút từ két nước đưa đến các áo nước để làm mát 
các chi tiết, sau đó được đưa qua van hằng nhiệt, theo đường ống số 8 chảy thẳng 
về cửa trước bơm tạo thành vòng tuần hoàn khép kín.
 Van Đường 
 Két Bơm Áo
 hằng ống 
 nước nước nước
 nhiệt số 8 Giải thích nguyên lí dựa vào sơ đồ hình ảnh:
Khi nhiệt độ nước trong áo nước vượt quá giới hạn định mức thì van hằng nhiệt 
đóng hoàn toàn cửa đường thông 8 chỉ mở cửa thông với két nước. Khi đó nước 
làm mát được bơm nước hút từ két nước đưa đến các áo nước để làm mát các chi 
tiết, sau đó được đưa qua van hằng nhiệt rồi chảy qua ngăn trên két nước qua 
giàn ống làm mát đến ngăn dưới két nước để làm mát trước khi đưa đến bơm tạo 
thành vòng tuần hoàn khép kín.
 Van 
 Két Bơm Áo
 hằng 
 nước nước nước
 nhiệt (Dạy theo hình thức sử dụng tranh vẽ - Không sử dụng giáo án điện tử)
 Mức độ nắm kiến thức
Số học
 Không nắm
 sinh Tốt Khá Trung bình
 được
 Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ
 43
 14 32,5% 18 41,8% 10 23,2% 1 2,5%
 Lớp 11A13 - Ban cơ bản.
 (Dạy theo hình thức sử dụng hình ảnh động - Có sử dụng giáo án điện tử)
 Mức độ nắm kiến thức
Số học 
 Không nắm
 sinh Tốt Khá Trung bình
 được
 Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ
 35
 20 57,1% 14 40% 1 2,9% 0 0
Bảng 2: So sánh mức độ nhận thức khi dạy phần nguyên lí làm việc của hệ
thống làm mát bằng nước loại tuần hoàn cưỡng bức
 .Lớp 11A14 - Ban cơ bản.
 (Dạy theo hình thức không sử dụng hình ảnh)
 Mức độ nắm kiến thức
Số học
 Không nắm
 sinh Tốt Khá Trung bình
 được
 Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ
 44
 7 15,9% 11 25% 22 50% 4 9,1%
 Lớp 11A11 - Ban cơ bản.
 (Dạy theo hình thức sử dụng tranh vẽ- Không sử dụng giáo án điện tử)
 Mức độ nắm kiến thức
Số học
 Không nắm
 sinh Tốt Khá Trung bình
 được
 Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ
 37
 10 27% 15 40,5% 12 32,5% 0 0%
 Lớp 11A12 - Ban cơ bản.
 (Dạy theo hình thức sử dụng hình ảnh động - Có sử dụng giáo án điện tử)
Số học Mức độ nắm kiến thức Người thực hiện
 Phan
 Thị Võn Anh
 MỤC LỤC
 Trang
A. ĐẶT VẤN ĐỀ:
I. Lời nói đầu.2
II. Thực trạng vấn đề nghiên cứu.3
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
I. Phương pháp dạy phần nguyên lí làm việc ............... 5
II. Phương pháp sử dụng hình ảnh động ............................ 5
III. Vận dụng cụ thể:6
C. KẾT LUẬN:
I. Kết quả. 13
II. Kiến nghị, đề xuất. 16
 TÀI LIỆU THAM KHẢO
 1. Sách giáo khoa Công nghệ 11.
 2. Sách giáo viên Công nghệ 11.
 3. Thiết kế bài giảng Công nghệ 11.
 4. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên Công nghệ 11.
 5. Phương pháp dạy học kỹ thuật công nghiệp.