Sáng kiến kinh nghiệm Tăng cường tính thời sự, tính giáo dục qua bài Bản tin - Ngữ văn 11

 Kinh nghiệm giảng dạy Ngữ văn Lý Thị Hòa
 TĂNG CƯỜNG TÍNH THỜI SỰ, TÍNH GIÁO DỤC
 QUA BÀI BẢN TIN - NGỮ VĂN 11
 (Chương trình Chuẩn)
 Người viết : LÝ THỊ HÒA
 Chức vụ : Giáo viên – Tổ trưởng chuyên môn
 Năm học : 2011 – 2012
 A. PHẦN MỞ ĐẦU
 I/ Bối cảnh của đề tài
 Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có 
đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng 
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Đồng thời còn hình thành và bồi dưỡng 
nhân cách, phẩm chất năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp 
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Để giáo dục thực hiện được chức năng, vai trò của 
mình thì đòi hỏi công tác giáo dục trong các nhà trường nói chung và việc đổi 
mới phương pháp giảng dạy của từng giáo viên nói riêng phải có những bước đi
 =1= Kinh nghiệm giảng dạy Ngữ văn Lý Thị Hòa
 Với đề tài “Tăng cường tính thời sự, tính giáo dục qua bài Bản tin - Ngữ 
Văn 11”, người viết nghiên cứu trong phạm vi bài dạy cụ thể. Đó là thông qua 
các lớp mình phụ trách 11CB3, 11CB7
 + Tiết 56 – Bản tin – Ngữ Văn lớp 11 – chương trình chuẩn.
 + Tiết 59 – Luyện tập viết bản tin - Ngữ Văn lớp 11 – chương trình chuẩn
 2 - Đối tượng nghiên cứu:
 - Qua những tiết dự giờ của đồng nghiệp.
 - Qua cách học của học sinh lớp 11.
 - Kiểm nghiệm tính khả thi và kết quả của đề tài qua phiếu thăm dò và bài 
kiểm tra của học sinh.
 IV/ Mục đích của đề tài
 - Nhằm đổi mới phương pháp dạy học.
 - Nhằm phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh.
 - Hình thành và rèn luyện một số kĩ năng sống cho học sinh.
 - Đặc biệt tăng cường tính thời sự, tính giáo dục qua bài học.
 Tất cả những điều trên, đều hướng tới các mục tiêu giáo dục mà toàn 
ngành đã đề ra: “Lấy học sinh làm trung tâm”; “Xây dựng Trường học thân 
thiện, học sinh tích cực”; “Học để biết, học để làm, học để chung sống và học 
để tự khẳng định mình”  Với đề tài này bản thân thực hiện một cách nghiêm 
túc và khoa học từ việc dự giờ rút kinh nghiệm qua tiết dạy của đồng nghiệp, 
đến khâu chuẩn bị của giáo viên, học sinh và cuối cùng là thực hiện tiến trình 
giờ dạy, học.
 V/ Điểm mới cơ bản nhất trong kết quả nghiên cứu; Tính sáng tạo về
khoa học và thực tiễn của vấn đề.
 - Giáo viên đã tích hợp được những bản tin có tính thời sự đang trong thời 
điểm thực hiện bài giảng tuần học 14 (ngày 14/11). Không chỉ những bản tin 
bằng văn bản như sách giáo khoa đã dẫn mà bài dạy được đưa vào bản tin có 
hình ảnh và âm thanh, nhằm đạt được mục tiêu: từ trực quan sinh động đến tư 
duy trừu tượng.
 - Tính thực tiễn, tính giáo dục qua bài học được phát huy triệt để.
 =3= Kinh nghiệm giảng dạy Ngữ văn Lý Thị Hòa
dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú
học tập cho học sinh ”.
 Phương pháp dạy học là cách thức, là con đường hoạt động chung giữa 
giáo viên và học sinh, trong những điều kiện dạy học xác định, nhằm đạt tới mục 
đích dạy học. (theo cuốn “Giáo dục kĩ năng sống qua bộ môn Ngữ Văn” – NXB 
GD tr27)
 Theo giáo sư Nguyễn Ngọc Khoa: Phương pháp dạy học là cách thức 
làm việc của thầy và trò trong sự phối hợp thống nhất và dưới sự lãnh đạo của 
thầy làm cho trò tự giác, tích cực tự học nhằm đạt tới mục đích dạy học.
 Tóm lại, có thể nói, cốt lõi của việc đổi mới phương pháp dạy học là 
hướng tới việc học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động, nghĩa là 
phải phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập.
 2. Về kĩ thuật dạy học tích cực
 Phương pháp dạy học ở bình diện vi mô là kĩ thuật dạy học. Hay nói 
cách khác kĩ thuật dạy học là những thành phần của phương pháp dạy học. Ví dụ 
trong phương pháp thảo luận nhóm có các kĩ thuật dạy học như: kĩ thuật chia 
nhóm, kĩ thuật khăn trải bàn, kĩ thuật phòng tranh, kĩ thật các mảnh ghép
 Vậy kĩ thuật dạy học là những biện pháp, cách thức hành động của giáo 
viên trong các tình huống hành động nhỏ nhằm thực hiện và điều khiển quá trình 
dạy học
 Phương pháp dạy học rất đa dạng nhưng những kĩ thuật dạy học càng 
phong phú, đa dạng hơn. Theo cuốn “Giáo dục kĩ năng sống trong môn Ngữ 
văn” Trung học phổ thông đã đưa ra 19 kĩ thuật dạy học tích cực. Tuy nhiên 
không phải bài nào, đối tượng nào, bộ môn nào chúng ta cũng vận dụng hết các 
kĩ thuật dạy học này. Bản thân nhận thấy một số kĩ thuật cơ bản sau thường 
được áp dụng vào trong giảng dạy bộ môn Ngữ văn: kĩ thuật chia nhóm, kĩ thuật 
giao nhiệm vụ, kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật động não, kĩ thuật trình bày một 
phút, kĩ thuật hỏi và trả lời
 =5= Kinh nghiệm giảng dạy Ngữ văn Lý Thị Hòa
 - Thứ tư đối tượng dạy là học sinh là lớp 11 nên phần nào các em đã làm 
quen với cách dạy và học của chương trình Trung học phổ thông.
 - Thứ năm nhà trường có nối mạng in-tơ-net để giáo viên có điều kiện 
nghiên cứu, tham khảo; có máy chiếu để giáo viên hỗ trợ công nghệ thông tin 
vào bài giảng.
 2. Khó khăn
 Bên cạnh những thuận lợi nêu trên, bản thân cũng gặp một số khó khăn 
trong quá trình tìm tòi, ứng dụng, thực hiện đề tài. Trong những mục tiêu giáo 
dục: Đổi mới phương pháp, xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích 
cực.thực sự là một vấn đề còn nan giải. Nhiều đồng nghiệp đã đặt ra loạt câu 
hỏi: đổi mới cái gì? Đổi mới như thế nào? đổi mới bắt đầu từ đâumà họ trăn 
trở, dày công khám phá, vận dụng. Đó là một thách thức lớn.
 - Trước nay nhiều người chú trọng tìm tòi đổi mới phương pháp tìm hiểu 
tác phẩm vấn học, ít ai đánh giá cao tầm quan trọng, vai trò của mảng kiến thức 
về thể loại báo chí.
 - Còn đối với học sinh: Khó khăn đầu tiên mà học sinh gặp khi tập viết 
bản tin các em không có tin để viết. Mà muốn viết thì các em không có cách nào 
khác là phải quan tâm đến tình hình thời sự trong trường và ngoài xã hội. Học 
sinh chưa nhận thức hết tầm quan trọng, ý nghĩa xã hội của bài học, cho rằng nó 
không nằm trong câu hỏi 5,0 điểm khi kiểm tra, đánh giá.
 - Do sức nặng của chương trình, nhiều học sinh ngày nay không quan tâm 
đến thời sự, sự kiện trong và ngoài nước đang diễn ra như thế nào? Mà điều này 
rất thiết trong cuộc sống.
 - Việc học sinh chưa “hứng thú” và thiếu “mặn mà” với bài học còn có 
một nguyên nhân khá quan trọng đó là giáo viên chưa thực sự tạo ra sự cuốn hút, 
chưa phát huy được tính thời sự trong tiến trình bài giảng. Trường hợp có áp 
dụng một số phương pháp, kĩ thuật dạy học như hỗ trợ công nghệ thông tin thì 
thấy rắc rối: nào là xách máy tính, máy chiếu, rồi kết nốithường dẫn đến bị 
“Cháy giáo án”. Cứ nhiều lần như thế, giáo viên “ngại” ứng dụng công nghệ
 =7= Kinh nghiệm giảng dạy Ngữ văn Lý Thị Hòa
 + Kĩ thuật thực hành: viết được bản tin thường.
 + Ứng dụng công nghệ thông tin: sử dụng hình ảnh, âm thanh về một số 
bản tin như chương trình thời sự, an toàn giao thông và một số biểu bảng, 
nhan đề của các bài bản tin.
 - Để tạo không khí lớp học, giáo viên đã sử dụng Bản tin thời sự của 
VTV Đài truyền hình Việt Nam phát trên trang Web Tuổi trẻ Online. Bản tin an 
toàn giao thông và một số bản tin về bóng đá Việt Nam tại Seagame 26. Đây là 
những bản tin vừa có hình ảnh, vừa có âm thanh vừa có tính thời sự mà xã hội 
đang quan tâm.
 2. Thực hiện bài dạy
 * Bước đầu khám phá vấn đề: nhằm tạo tâm thế nhập cuộc và không khí 
cho lớp học. Phương pháp tích hợp, giới thiệu – kĩ thuật đặt câu hỏi
 - Giáo viên hỏi: Hãy nêu một số văn bản báo chí tiêu biểu đã học trong 
bài: Phong cách ngôn ngữ báo chí?
 Học sinh trả lời, sau đó giáo viên chốt lại
 - Giáo viên yêu cầu học sinh chú ý nghe và xem những tin sau:
 Phần điểm tin chính một bản tin thời sự của trước ngày dạy mà giáo viên 
 đã cập nhật trên trang Web Tuổi trẻ Online kênh VTV đài truyền hình Việt 
 Nam (xin minh hoạ bằng một số hình ảnh được điểm trong phần tin chính):
 =9= Kinh nghiệm giảng dạy Ngữ văn Lý Thị Hòa
 Văn Quyết được các đồng đội chúc mừng sau khi ghi bàn - Ảnh: Sĩ Huyên
 Văn Quyết, người đã bỏ lỡ những cơ hội khó hiểu trong các trận đấu 
trước chỉ cần 12 phút trận để lập được hattrick. Rồi sau đó lần lượt các bàn 
thắng đẹp mắt của Thành Lương, Văn Thắng, Văn Bình, Hoàng Thiên và Đình 
Tùng.
 Với trận thắng này, U-23 VN đã vượt lên dẫn đầu bảng B với 10 điểm sau 
4 trận với hiệu số 13-1. Đứng thứ 2 là Myanmar với 7 điểm (thi đấu 3 trận) với 
hiệu số 7-2. Đông Timor đứng thứ ba với 6 điểm sau 3 trận. Tiếp theo là 
Philippines 3 điểm và Lào 0 điểm.
 Trong những phút cuối trận, các cầu thủ Brunei bắt đầu chơi khá rắn. 
Liên tiếp các cầu thủ U-23 VN bị đau. Trước đó là Long Giang và đến phút cuối 
trận, tiền vệ Văn Bình đã phải tập tễnh rời sân.
 - Sau đó giáo viên cho học sinh nhớ và kể lại những bản tin mà hàng ngày 
các em vẫn nghe qua đài phát thanh, đài truyền hình hay đọc trên báo chí: (bản 
tin thời sự, tài chính, an toàn giao thông, an ninh trật tự, văn hóa, thể thao) Từ 
đó, học sinh có thể nhận ra các em đang sống trong một thế giới tràn ngập các 
thông tin, được chứa đựng trong những bản tin.
 * Bước kết nối:
 - Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu mục I. Mục đích, yêu cầu cơ bản
của bản tin
 =11= Kinh nghiệm giảng dạy Ngữ văn Lý Thị Hòa
 - Giáo viên giúp học sinh suy luận: muốn có bản tin thì trước hết phải có 
tin. Muốn có tin phải quan tâm đến tình hình thời sự ở trường lớp, ở địa phương, 
trong nước và trên thế giớiVậy phải chọn những sư kiện như thế nào để viết 
bản tin?
 - Học sinh đưa ra nhận xét:
 a. Phải chọn những sự kiện có ý nghĩa quan trọng góp phần xây dựng xã 
hội, cộng đồng.
 b. Sự kiện phải có đầy đủ các nội dung:
 + Việc gì xảy ra? Sự kiện
 + Việc xảy ra ở đâu, khi nào? Địa điểm, thời gian
 + Ai đã làm việc đó? Đối tượng
 + Việc xảy ra như thế nào? Diễn biến
 + Kết quả ra sao? Kết quả
 - Giáo viên hướng dẫn học sinh thực hành: đọc bản tin sau và phân tích 
các nội dung trong bản tin
 Một học sinh lớp 3 bị bắt cóc, giết chết
 TTO - Lúc 13g30 ngày 13-11, tại khu vực biển gần bãi tắm Tiên Sa, khu 
du lịch Ghềnh Ráng (khu vực 4, phường Ghềnh Ráng, TP Quy Nhơn, Bình 
Định), công an đã tìm thấy thi thể em Nguyễn Việt Dũng (8 tuổi, HS lớp 3 
Trường tiểu học Ngô Mây, TP Quy Nhơn) .
 Thi thể em đã được đưa lên bờ và tiến hành khám nghiệm tử thi. Cơ quan 
pháp y nhận định nạn nhân bị đẩy từ trên cao rơi xuống biển, đầu va vào đá nên 
tử vong.
 Trước đó, ngày 12-11, sau khi nhận được tin em Dũng bị bắt cóc, Cơ 
quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bình Định đã điều tra, xác minh, sau khi 
thu thập đầy đủ bằng chứng đã tiến hành bắt khẩn cấp đối tượng Đặng Văn Cửu 
(sinh 1989, ở Gia Lai), sinh viên Trường ĐH Quy Nhơn, đang phụ việc tại 
khách sạn cho gia đình nạn nhân.
 =13= Kinh nghiệm giảng dạy Ngữ văn Lý Thị Hòa
 - Học sinh nhớ lại kiến thức trả lời: tiêu đề → phần mở đầu bản tin →
phần triển khai chi tiết bản tin.
 * Phân tích cấu trúc của hai bản tin trong SGK mục II
 + Giáo viên phân công nhiệm vụ thảo luận: Nhóm 1, 3, 5 phân tích bản tin
1; nhóm 2, 4, 6 phân tích bản tin 2 (thời gian 5 phút)
 + Học sinh dựa vào bảng biểu hướng dẫn
 Cấu trúc
 Tiêu đề Phần mở đầu Phần chi tiết
 Bản tin
 Triển khai chi tiết 
 Thực hiện hơn 22 hai câu đầu : 
 sự kiện theo hướng 
 Bản tin 1 nghìn chuyến bay “Đến ngày 
 nêu nguyên nhân –
 an toàn cùng kì”
 kết quả
 Bán kết cúp bóng đá 
 Triển khai chi tiết 
 quốc gia Nam Mĩ câu đầu: “Cú
 Bản tin 2 sự kiện theo hướng 
 Bra–xin – U-ru- đánh vội vã’
 tường thuật kết quả
 goay
 Khái quát nội dung Thông báo khái 
 Triển khai cụ thể,
 Nhận xét của tin: sự kiện và quát về sự kiện
 chi tiết hơn sự kiện
 kết quả và kết quả
 * Rút ra nhận xét:
 a. Cách viết tiêu đề:
 - Tham khảo các tiêu đề (nhan đề):
 + Chia tay người Thái
 + Một học sinh lớp 3 bị bắt cóc, giết chết
 + Iran: nổ kho vũ khí, 17 người chết
 + APEC 19 góp phần phục hồi kinh tế thế giới
 + Bắt “đinh tặc” ở tiệm sửa xe Thanh Phước
 + Tiểu tướng xứ Nghệ giúp U23 Việt Nam thắng trận
 ? Rút ra yêu cầu cách đặt tiêu đề cho bản tin
 - Nội dung: phải thể hiện chủ đề.
 =15=