Sáng kiến kinh nghiệm Tìm hiểu tác phẩm văn học nước ngoài trong chương trình Ngữ văn 11

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
TÌM HIỂU TÁC PHẨM VĂN HỌC 
 NƯỚC NGOÀI TRONG
 CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN 11 II.TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI:
1. Cơ sở lý luận:
 Dạy và học văn học nước ngoài ở trường trung học phổ thông hiện nay là 
để cung cấp thêm kiến thức hiểu biết cho học sinh hiểu thêm về những quốc gia 
trên thế giới thông qua những bài dạy cụ thể. Để cho học sinh hiểu về văn hoá 
đất nước và con người các dân tộc có quan hệ với nước ta.
 Nước Việt Nam ta từng chịu ảnh hưởng của văn hoá Trung Quốc, sau đó là 
nền văn hoá Anh, Pháp, Nga
 Có thể nói đấy là một mâu thuẫn. Ngôn ngữ mỗi dân tộc lại có những sắc 
thái riêng biệt, tạo nên mối quan hệ muôn hình muôn vẻ giữa lớp vỏ từ ngữ và 
nội dung biểu đạt. Dạy Ngữ Văn là cung cấp kiến thức về ngôn từ, nội dung tác 
phẩm và tâm hồn tác giả được biểu hiện qua hệ thống ngôn từ. Trang bị cho học 
sinh kiến thức về văn học nước ngoài.
2. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài:
2.1. Nội dung:
 Tìm hiểu tác phẩm “Người trong bao” – A.P.Sê-Khốp
2.1.1. Thể loại:
 Truyện ngắn
2.1.2. Cốt truyện:
 Truyện ngắn phản ánh đời sống trong tính khách quan của nó, qua con 
người, hành vi, sự kiện được miêu tả bởi người kể chuyện. Thông qua câu 
chuyện đời thường tác giả khái quát lên bối cảnh xã hội. Truyện ngắn thường có 
cốt truyện, tình huống truyện, hệ thống nhân vật, ngôn ngữ nhân vật
Ở đây cốt truyện với một chuỗi các tình tiết, sự kiện, biến cố xảy ra liên tiếp tạo 
nên sự vận động của hiện thực được phản ánh, góp phần khắc họa rõ nét tính 
cách, số phận các nhân vật thông qua câu chuyện đời thường khái quát lên bối 
cảnh xã hội. Truyện ngắn “Người trong bao” của A.P.Sê-Khốp có dáng vẻ độc đáo 
riêng. Đó là hình thức nhỏ, nhưng chứa đựng nội dung lớn sâu sắc, có sức gợi 
lớn. Trong đoạn trích, nhân vật chủ yếu (được tái hiện ở góc nhìn của người kể 
chuyện, của tác giả và người nghe chuyện) là Bê-li-cốp.
 Trong việc khắc họa chân dung nhân vật Sê-Khốp thường chú ý đến nhân 
vật Bêlicốp từ chân dung thói quen sinh sinh hoạt, tính cách lối sống
 Về mặt nghệ thuật, tác phẩm đã rất thành công ở nghệ thuật xây dựng biểu 
tượng và nhân vật điển hình, cùng với ngôn ngữ, giọng kể chuyện chậm rãi, 
châm biếm, mỉa mai. Tất cả đều góp phần xây dựng được bức chân dung nhân 
vật Bê licốp.Ngoài ra, tác giả lên án phê phán lối sống thu mình trong bao, cuộc 
sống tù hãm ngăn chặn tự do dân chủ của nhân dân Nga cuối thế kỉ XIX.
2.1.3. Bối cảnh lịch sử:
 Từ những cốt truyện rất giản dị, tác phẩm của Sê Khốp thường đặt ra nhiều 
vấn đề có ý nghĩa xã hội to lớn, ý nghĩa nhân bản sâu xa.Tác phẩm Người trong 
bao, ra đời trong bối cảnh lịch sử của nước Nga đang ngạt thở trong bầu không 
khí chuyên chế nặng nề cuối thế kỉ XIX. Môi trường xã hội ấy đẻ ra lắm kiểu 
người kì quái.
 Tác phẩm “Người trong bao” nhân vật Bê li cốp là một phát hiện nghệ 
thuật độc đáo, đặc sắc của nhà văn. Câu chuyện cười ra nước mắt về cuộc đời 
của một con người mắc chứng bệnh sợ hãi, sống, chết đều thảm hạikhông chỉ 
phán ánh thực trạng xã hội mà còn có ý nghĩa triết lí sâu sắc. Nguyễn Tuân từng 
ca ngợi: “Truyện Bê licốp là một áng văn đả kích lên đến tuyệt đỉnh: hình thù, 
tên họ nhân vật đã thành một cái sự, đã thành một hình dung từ ngày nay vẫn 
còn tác dụng lớn”.Tác phẩm “Người trong bao” ( 1898), truyện ngắn nổi tiếng 
của Sê Khốp, được sáng tác trong thời gian nhà văn dưỡng bệnh ở thành phố I- 
an-ta, trên bán đảo Crưm, biển đen. Thời đó, xã hội Nga đang ngạt thở trong bầu 
không khí chuyên chế nặng nề cuối thế kỉ XIX. Môi trường xã hội đó đẻ ra lắm 
kiểu người kì quái – người trong bao. quá.
+ Tình yêu với Va ren ca.Hắn nhút 
nhát không dám đối mặt với cuộc sống 
gia đình.
- Trong công việc.
+ Hắn làm theo chỉ thị, thông tư một
cách máy móc rập khuôn .
+ Y không bao giờ dám có ý kiến riêng 
về bất cứ một vấn đề to nhỏ nào.
- Trước cái mới.
+ Ngạc nhiên, không chấp nhận việc đi 
xe đạp ra đường của chi em Va ren ca
+ Hắn cho không phù hợp với tư thế
của một nhà giáo dục thiếu niên. 
 Hắn nhận thức bảo thủ, ích kỉ.
- Trong cuộc sống.
+ Nhút nhát ghê sợ hiện tại, lo sợ
+ Tôn sùng quá khứ say mê tiếng Hi 
Lạp cổ. Lối sống tính cách kì quái 
tách biệt với mọi người.
- Bản thân Bê li cốp luôn hài lòng thỏa 
mãn tự tin ở cách sống đúng mực của 
mình (là công dân tốt với nhà nước, 
viên chức mẫn cán với cấp trên, giáo 
viên có trách nhiệm)
 + Không chịu được cách sống
phóng khoáng của chị em Varen ca
 + Buồn có người vẽ tranh châm
biếm.
 + Bối rối hoảng hốt khi Cô va len - Thậm chí Cô va len cô còn mắng mỏ khinh ghét ra mặt xua đuổi đẩy y
xuống cầu thang.
 - Những việc làm trên không thay đổi được cách sống tính cách Bê li cốp. 
Ngược lại, còn bị tính cách ấy, lối sống ấy đầu độc, làm cho sợ hãi ảm ánh tinh 
thần họ suốt mười lăm năm cho tới khi hắn chết.
2.2.2.3. Về cái chết của Bê- li -cốp
 - Nguyên nhân.
 + Vì bị sốc nặng trước thái độ và hành động của chị em Varenca. Nguyên 
nhân sâu xa hơn đó là cái chết tất yếu bởi vì tạng người và cách sống của Bê li 
cốp trước sau cũng phải bị tiêu diệt. Vậy cái chết của Bê li côp là một biện pháp 
nghệ thuật mà Sê Khốp đã sử dụng để đẩy tính cách nhân vật tới đỉnh điểm.
 + Cái chết là sự giải thoát và hạnh phúc nhất đối với hắn vì hắn được nằm 
trong cái bao tốt nhất, bền vững nhất “ Vẻ mặt hắn trông hiền lành, dễ chịu, thậm 
chí còn có vẻ tươi tỉnh nữa, cứ hệt như hắn mừng rằng cuối cùng hắn chui vào cái 
bao mà từ đó không bao giờ phải thoát ra nữa..thế là hắn đạt được mục đích cuộc 
đời”. Quan tài là cái bao tốt nhất, bền vững nhất đối với Bê-li-cốp.
 - Thái độ, tình cảm của mọi người sau khi Bê-li-cốp chết
 + Lúc đầu Bê li côp chết: mọi người cảm thấy nhẹ nhàng thoải mải tự do 
thoát khỏi gánh nặng.
 + Nhưng không bao lâu cuộc sống lại diễn ra như cũ tù túng, nặng nề. Vì 
vẫn còn hiện tượng người trong bao, lối sống trong bao trong xã hội mà Bê-li-cốp 
điển hình cho một kiểu người một hiện tượng xã hội đã và đang tồn tại trong 
cuộc sống một bộ phận trí thức Nga đương thời. Hiện tượng đó chỉ có thể chấm 
dứt hoặc dần mất đi khi xã hội thay đổi.
2.2.2.4. Chủ đề tư tưởng của truyện
 - Tác phẩm “ Người trong bao” lên án phê phán mạnh mẽ kiểu người trong 
bao lối sống trong bao, gây nên những tác hại to lớn đối với hiện tại và tương lai 
nước Nga ngăn chặn sự tự do dân chủ của nhân dân Nga cuối thế kỉ XIX. Sau một thời gian nhận thấy tôi nhận thấy tiết học tác phẩm nước ngoài 
không còn đơn điệu, buồn tẻ mà có sự chủ động của học sinh trong giờ học, giáo 
viên trở thành người hướng dẫn, định hướng giúp học sinh cảm thụ tác phẩm 
một cách tích cực.
 Tìm hiểu tác phẩm một cách chủ động, phát huy khả năng ham học hỏi về 
văn hóa các nước qua hình tượng, tính cách nhân vật trong văn bản ở học sinh 
trong giờ học Ngữ văn. Nhìn chung, đã góp phần tạo sự hứng thú, góp phần tạo 
niềm say mê, học hỏi của học sinh trong giờ học, năng lực tư duy được nâng 
cao.
 Tuy nhiên, kết quả như vậy chưa phải là cao nhưng đó cũng là một sự thay 
đổi trong quá trình tìm hiểu tác phẩm văn học nước ngoài của học sinh. Kết quả 
cụ thể hai lớp 11B1, 11B2 sau khi áp dụng đề tài tôi thu được kết quả như sau:
 - Lớp 11B1: Sĩ số 44 (Giỏi: 01(2.27%), Khá: 19 (43.18%), TB: 21
(47.72%), Yếu: 03 (6.8%))
 - Lớp 11B2: Sĩ số 46 (Giỏi: 02(4.34%), Khá: 21 (45.65%), TB: 20
(43.47%), Yếu: 03 (6.52 %))
 Tôi nhận thấy rằng cách tìm hiểu các tác phẩm văn học nước ngoài đã góp 
phần phục vụ hữu ích và nâng cao hiệu quả, chất lượng các giờ dạy - học tác 
phẩm văn học nước ngoài.
 Phần lớn học sinh nắm chắc và sâu kiến thức bài học, hiểu và cảm thụ sâu 
sắc những giá trị đặc sắc nghệ thuật, nội dung của tác phẩm văn, thơ nước ngoài. 
Có kỹ năng tìm hiểu, khám phá, phân tích những tác phẩm văn chương nước 
ngoài theo cảm nhận của mỗi học sinh.
IV.ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ, KHẢ NĂNG ÁP DỤNG.
 - Tìm hiểu, cảm nhận, khám phá tác phẩm văn học là một vấn đề khá quan 
trọng của các em học sinh.Đồng thời, còn đánh dấu quá trình giảng dạy của 
người giáo viên. Chính vì vậy, làm thế nào để nâng cao chất lượng học môn Ngữ 1. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên Ngữ Văn 11.
2. Sách Dạy học văn học nước ngoài – PGS. TS. Lê Huy Bắc.
3. Sách Đổi mới giờ học tác phẩm văn chương ở trường THPT - PGS Trương
Dĩnh.
4. Sách giáo khoa Ngữ Văn 11 ( NXBGD- năm 2007)
5. Sách giáo viên Ngữ Văn 11( NXBGD- năm 2007)