Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng phần mềm Crocodile ICT hỗ trợ cho việc dạy và học Tin học lớp 11

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
 TRƯỜNG THPT YÊN ĐỊNH 2
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 ỨNG DỤNG PHẦN MỀM CROCODILE ICT
HỖ TRỢ CHO VIỆC DẠY VÀ HỌC TIN HỌC LỚP 11
 Người thực hiện: Lê Văn Thịnh
 Chức vụ: Giáo viên
 SKKN thuộc môn: Tin học
 THANH HÓA NĂM 2014 A-ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LỜI NÓI ĐẦU
 Công nghệ thông tin là một trong các phương tiện quan trọng nhất của sự phát 
 triển, đang làm biến đổi sâu sắc đời sống, kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục của thế 
 giới hiện đại, trong đó có Việt Nam.
 Ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin trong giáo dục và đào tạo sẽ tạo một 
 bước chuyển cơ bản trong quá trình đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp 
 giảng dạy, học tập và quản lí giáo dục.
 Ngày nay, kiến thức và kĩ năng công nghệ thông tin đã trở thành nhu cầu thiết 
 yếu với mọi công dân trên toàn cầu, đối với mọi lứa tuổi và ở mọi lĩnh vực.
 Crocodile ICT là phần mềm trong nhóm phần mềm của hãng Crocodile Clipt Ltd 
 (Crocodile Chimistry, Crocodile Physics and Crocodile ICT). Chúng là những phần 
 mềm được các nhà giáo trong ba lĩnh vực trên đánh giá rất cao bởi những khả năng hỗ 
 trợ trong dạy học các bộ môn khoa học Hóa học, Vật lí và Tin học.
 Crocodile ICT là phần mềm hỗ trợ việc hình thành, rèn luyện, phát triển tư duy 
 giải thuật và một số kĩ năng lập trình cơ bản cho học sinh THPT khi học môn tin học.
II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ
 Qua việc dạy tin học ở trường THPT Yên Định 2, tôi thấy học sinh khó tiếp thu 
 các cấu trúc câu lệnh rẽ nhánh, lặp và tổ chức chương trình con do giáo viên khó diễn 
 tả rõ được các thao tác này nên học sinh chỉ tiếp thu một cách thụ động. 
 Từ thực tế trên, qua quá trình giảng dạy ở trường THPT Yên Định 2 và nghiên 
 cứu một số tài liệu tham khảo, tôi xin trình bày một kinh nghiệm về ứng dụng công 
 nghệ thông tin trong việc giảng dạy tin học ở trường THPT với đề tài “ỨNG DỤNG 
 PHẦN MỀM CROCODILE ICT HỖ TRỢ CHO VIỆC DẠY VÀ HỌC TIN HỌC 
 LỚP 11” làm sáng kiến kinh nghiệm của mình với mong muốn được đóng góp một 
 phần công sức của bản thân nhằm nâng cao chất lượng dạy và học tin học lớp 11. 
 Với khuôn khổ của đề tài, thời gian và kiến thức của bản thân còn hạn chế, sáng 
 kiến kinh nghiệm này của tôi không tránh khỏi những thiếu sót. Bản thân tôi rất mong 
 nhận được ý kiến đóng góp xây dựng quý báu của các đồng chí, đồng nghiệp để đề tài 
 được hoàn thiện hơn, từ đó kinh nghiệm này có thể áp dụng phổ biến rộng rãi hơn. 
 Trang 3 II. BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 1. Ứng dụng cho việc dạy và học bài cấu trúc rẽ nhánh.
 Khi dạy bài cấu trúc rẽ nhánh, giáo viên phải làm rõ khối hình thoi trong sơ đồ 
 thuật toán. Đây là khối kiểm tra điều kiện đúng hoặc sai để rẽ nhánh theo một hướng 
 đúng và một hướng sai của điều kiện.
 Giáo viên có thể lựa chọn các mệnh đề rẽ nhánh thường gặp trong cuộc sống 
 hoặc các mệnh đề rẽ nhánh nếu- thì mà học sinh hay làm trong môn toán, như: bài 
 toán giải phương trình bậc 2 ax2+bx+c=0 (a 0) làm bài toán ví dụ cho việc rẽ nhánh.
 Giáo viên có thể dẫn dắt học sinh vào bài bằng tình huống yêu cầu học sinh sử 
 dụng máy tính Casio để giải bài toán giải phương trình bậc 2, từ đó đặt học sinh vào 
 tình huống trả lời câu hỏi: “Tại sao máy tính Casio có thể giải mọi bài toán giải 
 phương trình bậc 2 với giá trị a (a 0), b, c nhập vào tùy ý”.
 Từ đó, giáo viên có thể yêu cầu học sinh nêu cách giải một phương trình bậc 2 
 mà các em đã học rồi đưa ra sơ đồ thuật toán giải bài toán giải phương trình bậc 2 theo 
 chương trình tin học lớp 10. Dựa vào sơ đồ thuật toán này giáo viên chỉ ra cho học 
 sinh thấy được khối điều kiện này chính là rẽ nhánh.
 Tuy nhiên, để làm rõ mệnh đề rẽ nhánh và khắc sâu kiến thức cho học sinh, giáo 
 viên nên sử dụng mô phỏng thuật toán này bằng phần mềm Crocodile ICT như sau:
 Giáo viên lựa chọn một số bộ test tiêu biểu để mô phỏng việc thực hiện của máy 
 tính khi giải bài toán để từ đó học sinh thấy rõ được khối điều kiện biểu diễn trong 
 hình thoi chính là thao tác kiểm tra đúng và sai để rẽ nhánh thực hiện một trong hai 
 thao tác. 
 Ví dụ các bộ test lựa chọn: 
 a=1; b=2; c=1 để chỉ ra rẽ nhánh theo trường hợp delta=0.
 a=1; b=1; c=1 để chi ra rẽ nhánh theo trường hợp delta<0.
 a=1; b=3; c=1 để chỉ ra rẽ nhánh theo trường hợp delta>0.
 Việc lựa chọn các bộ test tiêu biểu và mô phỏng cho học sinh thấy được rẽ nhánh 
 là rất cần thiết, giúp học sinh hiểu bài sâu sắc hơn.
 Trang 5 số lần chưa biết trước ở chỗ điều kiện lặp ở cấu trúc lặp với số lần biết trước được 
thay đổi tăng hoặc giảm 1 đơn vị.
 Mô phỏng thuật toán tính tổng trong bài 10 (sách giáo khoa tin học 11)
 Với số nguyên a>2 cho trước, tính:
 1 1 1 1
 S1 ... 
 a a 1 a 2 a 100
 1 1 1 1 1
 S2 ... cho đến khi 0.0001
 a a 1 a 2 a n a n
 Mô phỏng thuật toán bài toán tìm ước chung lớn nhất của hai số nguyên dương
 Trang 7 sinh thấy rõ được điều kiện lặp và câu lệnh lặp.
 1 1 1 1 1
 Ở bài toán tính tổng S1 ... có thao tác S1  S1 
 a a 1 a 2 a 100 a n
được lặp lại 100 lần với giá trị của n thay đổi tăng dần n=1; 2; ; 100 (hoặc giảm dần 
 1
n=100; 99; ; 1). Vậy, điều kiện lặp là n 1;100 và thao tác lặp S1  S1 là 
 a n
biết trước số lần lặp.
 1 1 1 1 1
 Ở bài toán tính tổng S2 ... cho đến khi 0.0001 
 a a 1 a 2 a n a n
 1
có thao tác S2  S2 được lặp lại với số lần phụ thuộc vào giá trị của a, giá trị 
 a n
a càng lớn thì số lần lặp càng ít, giá trị a càng nhỏ thì số lần lặp càng nhiều. Và điều 
 1
kiện lặp của bài toán là khi n còn chưa đủ lớn để 0.0001. Vì vậy số lần lặp của 
 a n
bài toán này là chưa biết trước.
 Còn với bài toán tìm ước chung lớn nhất của hai số nguyên dương thì giáo viên 
có thể dùng đó để so sánh giữa điều kiện rẽ nhánh với điều kiện lặp. Điều kiện MN 
là điều kiện lặp còn điều kiện M>N là điều kiện rẽ nhánh. Giáo viên nên lựa chọn một 
số bộ test tiêu biểu để mô phỏng cho bài toán này, ví dụ như: M=N=10; M=15 và 
N=12; M=6 và N=8 để làm rõ hơn điều kiện lặp và thao tác lặp của bài toán.
 3. Ứng dụng cho việc dạy và học bài chương trình con.
 Chương trình con là dãy lệnh thực hiện một số thao tác nhất định và có thể được 
gọi thực hiện từ nhiều vị trí khác nhau trong chương trình.
 Giáo viên cần làm cho học sinh thấy được lợi ích của việc sử dụng chương trình 
con và cách viết và sử dụng chương trình con bằng việc lựa chọn một số bài toán tiêu 
biểu, quen thuộc để học sinh có thể hiểu và so sánh được.
 Mô phỏng thuật toán tính tổng các lũy thừa am+bn+cp+dq.
 Trang 9 Mô phỏng thuật toán rút gọn phân số có tử số và mẫu số là các số nguyên dương.
Với bài toán tính tổng các lũy thừa am+bn+cp+dq giúp cho học sinh thấy được việc 
 Trang 11 C-KẾT LUẬN
I. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
 Sau một thời gian nghiên cứu và vận dụng vào dạy học ở khối lớp 11 trong năm 
học 2013-2014 với sự góp ý chân thành từ các đồng nghiệp, đề tài sáng kiến kinh 
nghiệm này của tôi đến nay đã hoàn thành. Nhiều thuật toán trong chương trình tin học 
phổ thông đã được mô phỏng để vận dụng vào giảng dạy cho học sinh, giúp nâng cao 
chất lượng dạy và học môn tin học lớp 11.
 Chất lượng các giờ học có vận dụng sáng kiến này cho thấy các em hứng thú học 
tập hơn, hiểu bài nhanh hơn và sâu sắc hơn. Bằng chứng là, hầu hết các em đều có tư 
duy lập trình và có khả năng tổ chức dữ liệu, viết chương trình cho các bài toán cơ bản 
bằng ngôn ngữ lập trình pascal. Hơn thế nữa, trong năm học 2013-2014 đã có nhiều 
học sinh yêu thích môn tin học hơn, nhiều em đã viết được các chương trình phức tạp 
và có em đã tham gia thi học sinh giỏi cấp tỉnh đạt giải nhì.
 Chắc chắn trong khi viết đề tài này, tôi không tránh khỏi những khiếm khuyết. 
Vậy, kính mong các đọc giả, các đồng nghiệp và các đồng chí trong hội đồng khoa học 
nhà trường, các đồng chí trong hội đồng khoa học cấp trên góp ý để tôi có thể hoàn 
thiện hơn nữa kinh nghiệm này và để kinh nghiệm này có khả năng thực tiễn hơn. 
II. HIỆU QUẢ MỚI
 Sau một thời gian tìm hiểu, nghiên cứu và vận dụng sáng kiến vào dạy học ở lớp 
 lớp 11 năm học 2013-2014 thì kết quả nhận được là rất khả quan, các giờ dạy có ứng 
 dụng sáng kiến này đã thu hút được sự chú ý học tập của học sinh, chất lượng giờ học 
 đã được nâng cao và được các đồng nghiệp đánh giá cao về tính hiệu quả và thực tiễn 
 của đề tài.
 Kết quả so sánh điểm kiểm tra của các lớp khối 11- ban khoa học tự nhiên ở 
 trường THPT Yên Định II cụ thể qua 2 năm học 2012-2013 (chưa vận dụng sáng kiến) 
 và năm học 2013-2014 (đã vận dụng sáng kiến) cho thấy:
 Sĩ Chưa vận dụng sáng kiến Sĩ Đã vận dụng sáng kiến
 Lớp Lớp
 số Giỏi Khá T.bình Yếu số Giỏi Khá T.bình Yếu
 C1 47 13 26 8 0 A1 50 13 37 0 0
 C2 48 5 30 12 1 A2 46 8 38 0 0
 C3 48 7 22 17 2 A3 40 5 35 0 0
 C4 47 3 31 13 0 A4 47 5 39 3 0
 Trang 13 từng tiết dạy, đa số học sinh hiểu bài, đều có hứng thú học tập và từ đó học sinh có thể 
viết được chương trình cho máy tính giải bài toán. Tuy vậy, để việc ứng dụng đề tài 
này vào việc dạy học được tốt hơn tôi có một số kiến nghị, đề xuất sau:
 - Nhà trường cần tạo điều kiện hơn nữa cho giáo viên thực hiện giờ dạy bằng giáo 
án điện tử và ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học;
 - Nhà trường nên bổ sung máy tính ở các phòng máy chiếu để thuận lợi cho việc 
dạy học ứng dụng công nghệ thông tin của giáo viên.
 Trên thực tế, việc ứng dụng sáng kiến này mới chỉ trong một phạm vi hẹp và 
chưa được nhiều, vì thế cũng chưa thể đánh giá được toàn diện và chính xác tất cả 
những ưu điểm và hạn chế của việc ứng dụng đề tài trong dạy học. Vì vậy, tôi rất 
mong nhận được sự động viên cùng những lời góp ý chân thành từ các thầy cô, các 
đồng nghiệp để sáng kiến này của tôi ngày một hoàn thiện hơn.
 Tôi xin chân thành cảm ơn!
 Xác nhận của thủ trưởng Thanh Hóa, ngày 15 tháng 05 năm 2014
 đơn vị Tôi xin cam đoan đây là SKKN của 
 mình viết, không sao chép nội dung của 
 người khác
 (Ký và ghi rõ họ tên)
 Lê Văn Thịnh
 Trang 15