SKKN Giáo dục ý thức sản xuất kinh doanh hàng hóa cho học sinh trường THPT Con Cuông thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo – định hướng nghề nghiệp gắn với dạy học phần công dân với kinh tế môn GDCD lớp 11

 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
TT CÁC TỪ VIẾT TẮT NGHĨA CỦA TỪ.
1 GDCD Giáo dục công dân.
2 THPT Trung học phổ thông.
3 GV Giáo viên
4 HS Học sinh
5 SXKDHH Sản xuất kinh doanh hàng hóa.
6 TNST Trải nghiệm sáng tạo.
7 SXKD Sản xuất kinh doanh.
8 SXCCVC Sản xuất của cải vật chất.
9 HĐTNST Hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
10 SKKN Sáng kiến kinh nghiệm.
11 HSTHPT Học sinh THPT.
 0 dạy học giúp học sinh được trải nghiệm với thực tiễn, được tìm hiểu và tham 
gia vào sản xuất kinh doanh tại địa phương, tạo ra môi trường học tập thân 
thiện, đã góp phần đổi mới hoạt động dạy học, giáo dục trong nhà trường; giúp 
học sinh được trải nghiệm vào thực tiễn cuộc sống sản xuất kinh doanh, vận 
dụng kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề của thực tiễn cuộc sống, gắn 
các nội dung dạy học của môn học với thực tiễn cuộc sống, tạo được không 
khí học tập thoải mái, phát huy được tính sáng tạo, tích cực của học sinh, giúp 
học sinh phát triển toàn diện, nâng cao kiến thức kỹ năng sống, bổ sung về 
kiến thức thực tế, vốn sống; góp phần thực hiện giáo dục hướng nghiệp.
 Nhằm để giúp cho HS nhìn nhận sâu sắc và có thái độ, hành vi đúng 
đắn trước những vấn đề sản xuất kinh doanh hàng hóa của địa phương nơi các 
em đang sinh sống, cũng như việc tìm hiểu tích lũy kiến thức và nâng cao chất 
lượng dạy học môn GDCD trong bối cảnh đổi mới nền giáo dục nước nhà, Với 
lý do đó tôi đã chọn đề tài “Giáo dục ý thức SXKDHH cho học sinh trường 
THPT Con Cuông thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo – Định hường 
nghề nghiệp gắn với dạy học phần công dân với kinh tế môn GDCD lớp 11” 
để viết sáng kiến kinh nghiệm này.
1.2. Lịch sử nghiên cứu.
 Thực hiện nguyên lý “Học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn, 
nhà trường gắn liền với gia đình và xã hội. Nhiều năm qua, hoạt động trải 
nghiệm đã được tổ chức ở các trường trung học phổ thông nhưng còn đơn lẻ, 
tự phát, chưa có định hướng. Bên cạnh đó, còn nhiều tồn tại trong quá trình tổ 
chức các hoạt động trải nghiệm ở các trường THPT như chưa kích thích được 
nhu cầu trải nghiệm, chưa khai thác được tư duy thế mạnh của học sinh và 
tiềm năng, thế mạnh địa phương. việc tổ chức dạy học gắn với sản xuất, kinh 
doanh chưa được nhìn nhận trên góc độ lý luận dạy học nên không đem lại 
hiệu quả giáo dục cao. Gần đây trong mô hình trường học mới, một trong 
những hoạt động được đặt ra là tổ chức cho học sinh vận dụng và mở rộng 
kiến thức, kỹ năng trong nhà trường vào thực tế sản xuất, kinh doanh của địa 
phương. Việc khai thác các yếu tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh ở địa 
phương như là nguồn tri thức, là phương tiện dạy học, giáo dục rất ít khi được 
quan tâm hoặc nếu có thường mang tính tự phát. Vì vậy vai trò, thế mạnh của 
những hoạt động sản xuất, kinh doanh đa dạng, muôn hình muôn vẻ ở địa 
phương gần như chưa được các nhà trường biết đến và tận dụng. Với hoạt 
động trải nghiệm tại một số cơ sở SXKDHH tiêu biểu tại địa phương đã giúp 
cho quá trình học tập của học sinh trở nên hấp dẫn hơn, học sinh hứng thú học 
tập và hiểu bài sâu sắc hơn, phát triển tư duy độc lập sáng tạo, giáo dục tư 
tưởng, đạo đức cho học sinh. Vậy để thực hiện mục tiêu giáo dục tích cực hóa 
hoạt động nhận thức cho HS, giúp các em phát triển các năng lực và có hành 
vi đúng đắn trong lao động sản xuất, kinh doanh hàng hóa tại địa bàn Con 
Cuông tôi đã chọn đề tài “Giáo dục ý thức SXKDHH cho học sinh trường
 2 1.5. Phương pháp nghiên cứu.
 1.5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết.
 Phương pháp lí thuyết là phương pháp thu thập thông tin thông qua đọc 
sách báo, tài liệu.
 - Phương pháp phân tích, tổng hợp: Đọc các tài liệu liên quan đến đề tài 
để chọn lọc những kiến thức cơ bản phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài.
 - Phương pháp hệ thống hóa: Nghiên cứu các tài liệu, phân chia thành 
những mục theo mục đích mà mình nghiên cứu.
 - Phương pháp so sánh, đối chiếu: Tiến hành so sánh, đối chiếu các tài liệu và 
các nội dung, hoạt động có liên quan để phục vụ cho quá trình nghiên cứu.
 1.5.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
 - Phương pháp quan sát: Quan sát thực trạng tổ chức các hoạt động 
TNST ở trường THPT. Từ thực tế đó rút ra được ưu điểm và hạn chế của việc 
tổ chức hoạt động TNST trong môn GDCD.
 - Phương pháp điều tra: Phương pháp này nhằm tìm hiểu thực trạng, đặc 
điểm của đối tượng nghiên cứu, mục đích là thu thập những thông tin quan 
trọng về đối tượng nghiên cứu làm cơ sở thực tiễn để đề xuất các giải pháp.
 - Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Thực nghiệm sư phạm là so sánh 
kết quả tác động của ngưới nghiên cứu lên một nhóm lớp - gọi là nhóm thực 
nghiệm - với một nhóm lớp tương đương không được tác động - gọi là nhóm 
đối chứng. Đây là phương pháp thu nhận thông tin về sự thay đổi số lượng và 
chất lượng trong nhận thức và hành vi của các HS do người nghiên cứu tác 
động đến chúng bằng một số hoạt động và đã được kiểm tra.
 - Phương pháp dự án. Là phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm, 
giúp phát triển kiến thức và các kỹ năng liên quan thông qua những nhiệm vụ 
mang tính mở, khuyến khích học sinh tìm tòi, hiện thực hoá những kiến thức 
đã học trong quá trình thực hiện và tạo ra những sản phẩm của chính mình.
 4 2.1.2. Lý luận về hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
2.1.2.1. Quan niệm về hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
 Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là hoạt động giáo dục, trong đó, dưới sự 
hướng dẫn và tổ chức của giáo viên, từng cá nhân học sinh được tham gia trực 
tiếp vào các hoạt động thực tiễn khác nhau của đời sống gia đình, nhà trường 
cũng như ngoài xã hội với tư cách là chủ thể của hoạt động, qua đó phát triển 
năng lực thực tiễn, phẩm chất nhân cách và phát huy tiềm năng sáng tạo của 
cá nhân mình. Trải nghiệm sáng tạo là hoạt động được coi trọng trong từng 
môn học.Với hoạt động trải nghiệm sáng tạo giáo viên có thể lựa chọn những 
vấn đề thiết thực, gần gũi với cuộc sống thực tế, đáp ứng được nhu cầu hoạt 
động của HS, giúp các em vận dụng hiểu biết vào thực tiễn cuộc sống một 
cách dễ dàng, thuận lợi.
2.1.2.2. Đặc điểm của hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
 Nội dung hoạt động trải nghiệm sáng tạo mang tính tích hợp. Nội dung 
hoạt động trải nghiệm sáng tạo rất đa dạng và mang tính tích hợp, tổng hợp 
kiến thức, kĩ năng của nhiều môn học, nhiều lĩnh vực học tập và giáo dục như: 
giáo dục đạo đức, giáo dục trí tuệ, giáo dục kĩ năng sống, giáo dục giá trị sống, 
giáo dục thẩm mĩ, giáo dục thể chất, giáo dục lao động, giáo dục an toàn giao 
thông, giáo dục môi trường. Điều này giúp cho các nội dung giáo dục thiết 
thực hơn, gần gũi với cuộc sống thực tế hơn, đáp ứng được nhu cầu hoạt động
của HS, giúp các em vận dụng vào trong thực tiễn cuộc sống một cách dễ dàng, 
thuận lợi hơn.
 Hình thức học qua hoạt động trải nghiệm rất đa dạng. Hoạt động trải nghiệm 
sáng tạo được tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau như trò chơi, hội thi, 
diễn đàn, giao lưu, tham quan thực tế, sân khấu hóa. Nhờ các hình thức tổ 
chức đa dạng, phong phú mà việc giáo dục học sinh được thực hiện một cách 
tự nhiên, sinh động, không gò bó và khô cứng, phù hợp với đặc điểm tâm sinh 
lý cũng như nhu cầu, nguyện vọng của học sinh.
 Học qua trải nghiệm là quá trình học tích cực và hiệu quả. Hoạt động 
trải nghiệm sáng tạo tạo cơ hội cho học sinh phát huy tính tích cực, chủ 
động, tự giác và sáng tạo của bản thân học sinh. Nó có khả năng huy động 
sự tham gia tích cực của học sinh vào tất cả các khâu của quá trình hoạt 
động: từ thiết kế hoạt động đến chuẩn bị, thực hiện và đánh giá kết quả hoạt 
động phù hợp với đặc điểm lứa tuổi và khả năng của bản thân; tạo cơ hội 
cho các em được trải nghiệm, được bày tỏ quan điểm, ý tưởng; được đánh 
giá và lựa chọn ý tưởng hoạt động, được thể hiện, tự khẳng định bản thân, 
được tự đánh giá và đánh giá kết quả hoạt động của bản thân, của nhóm 
mình và của bạn bè.Từ đó hình thành và phát triển cho các em những giá trị 
sống và các năng lực cần thiết.
 6 phẩm cụ thể mang sắc thái riêng của mỗi tác giả. Đây là một hình thức học tập 
mà HS có nhiều cơ hội TNST. Giáo viên trong quá trình dạy học trên lớp, tùy 
vào điều kiện thực tế mà có thể tổ chức cho HS tham gia vào các dự án học tập, 
tìm hiểu, nghiên cứu những vấn đề cụ thể ở địa phương.
 Tham quan, dã ngoại. Tham quan, dã ngoại là một hình thức tổ chức 
học tập thực tế hấp dẫn đối với HS. Mục đích của tham quan, dã ngoại là để 
các em HS được đi thăm, tìm hiểu và học hỏi kiến thức, tiếp xúc với các cơ sở 
sản xuất kinh doanh, di tích lịch sử, văn hóa, công trình, nhà máy, giúp các em 
có được những kinh nghiệm thực tế, từ đó có thể áp dụng vào cuộc sống của 
chính các em.
2.1.3. Lí luận về giáo dục ý thức tham gia hoạt hoạt động SXKDHH.
2.1.3.1. Hoạt động sản xuất kinh doanh.
 - Trong thời đại ngày nay, hoạt động sản xuất tạo ra của cải vật chất và 
dịch vụ luôn gắn liền với cuộc sống của con người, công việc sản xuất thuận lợi 
khi các sản phẩm tạo ra được thị trường chấp nhận tức là đồng ý sử dụng sản 
phẩm đó. Để được như vậy thì các chủ thể tiến hành sản xuất phải có khă năng 
kinh doanh. kinh doanh là các hoạt động kinh tế nhằm mục tiêu sinh lời của chủ 
thể kinh doanh trên thị trường, Hoạt động sản xuất kinh doanh có đặc điểm:
 + Do một chủ thể thực hiện và gọi là chủ thể kinh doanh, chủ thể kinh 
doanh có thể là cá nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp.
 + Kinh doanh phải gắn với thị trường, các chủ thể kinh doanh có mối 
quan hệ mật thiết với nhau, đó là quan hệ với các bạn hàng, với chủ thể cung 
cấp đầu vào, với khách hàng, với đối thủ cạnh tranh, với Nhà nước. Các mối 
quan hệ này giúp cho các chủ thể kinh doanh duy trì hoạt động kinh doanh, 
đưa doanh nghiệp của mình này càng phát triển.
 + Kinh doanh phải có sự vận động của đồng vốn: Vốn là yếu tố quyết 
định cho công việc kinh doanh, không có vốn thì không thể có hoạt động kinh 
doanh. Chủ thể kinh doanh sử dụng vốn mua nguyên liệu, thiết bị sản xuất, 
thuê lao động...
 + Mục đích chủ yếu của hoạt động kinh doanh là lợi nhuận.
 Chính vì vậy giáo dục ý thức tham gia hoạt động SXKD là quá trình hoạt 
động có mục đích, có ý thức, có kế hoạch nhằm bồi dưỡng cho HS phẩm chất, 
năng lực, trí thức cần thiết về giá trị vật chất, tinh thần, kinh nghiệm. Chuẩn bị 
hành trang để các em bước vào cuộc sống độc lập về kinh tế trong tương lai 
gần, hướng tới sự phát triển toàn diện của người học trong đời sống kinh tế, xã 
hội cho các em học sinh dân tộc miền núi cao là điều cần thiết. Do đó quan 
tâm đến việc giáo dục ý thức sản xuất kinh doanh cho học sinh là một chủ 
trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước trong thời gian qua.
 8 hàng hóa – định hướng nghề nghiệp cho học sinh là rất cần thiết đối với học 
sinh Con Cuông, góp phần quan trọng vào thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh 
tế, xã hội của địa phương, của đất nước hiện tại cũng như tương lai.
2.1.3.4. Giáo dục ý thức sản xuất kinh doanh hàng hóa qua môn GDCD 
lớp 11.
 Song song với việc truyền đạt kiến thức như các môn học khác, Môn 
GDCD đã góp phần không nhỏ vào việc giáo dục đạo đức, nhân cách, lối sống 
cho học sinh, đây cũng là nhiệm vụ quan trọng mà ngành giáo dục luôn hướng 
đến. Môn Giáo dục công dân được gọi là bộ môn khoa học dạy làm người. 
Học GDCD sẽ giúp học sinh hình thành và điều chỉnh những hành vi ứng xử 
phù hợp với chuẩn mực đạo đức xã hội, góp phần hình thành nhân cách tốt 
đẹp hơn. Xuyên suốt từ khi ngồi vào ghế nhà trường cho đến khi tốt nghiệp, 
học sinh đã được thầy cô dạy những điều hay lẽ phải phù hợp với xã hội. 
GDCD là bộ môn gắn liền với cuộc sống giúp em có thêm hiểu biết về kinh tế, 
chính trị, pháp luật, điều chỉnh những hành vì và có cách cư xử phù hợp với 
mọi ngườì. Thực hiện giáo dục ý thức tham gia vào hoạt động SXKDHH – 
Định hướng nghề nghiệp ở trường THPT nhằm đạt mục tiêu sau:
 * Về kiến thức. Hiểu được thế nào là SXKDHH, Các yếu tố cần có để 
tham gia vào hoạt động SXKDHH và vai trò của sản xuất kinh doanh hàng 
hóa đối với bản thân, gia đình và xã hội. Biết cách vận dụng các quy luật kinh 
tế vào quá trình sản xuất, kinh doanh hàng hóa sao cho đưa lại lợi ích kinh tế 
cao nhất.
 * Về kĩ năng: Có kĩ năng vận dụng các quy luật kinh tế cơ bản để giải 
thích một số hiện tượng kinh tế gần gũi trong cuộc sống, Biết tham gia xây 
dựng kinh tế gia đình phù hợp với khả năng của bản thân. Tuyên truyền, vận 
động mọi người cùng tham gia vào HĐSXKDHH ở địa phương.
 * Về thái độ: Có thái độ tích cực tham gia xây dựng kinh tế gia đình và 
địa phương, nghiệm túc học tập để nâng cao chất lượng lao động của bản thân 
góp phần xây dựng kinh tế gia đình, thôn bản, coi trọng đúng mức vai trò của 
hàng hóa, tiền tệ, tôn trọng các quy luật kinh tế trong sản xuất và lưu thông 
hàng hóa. Yêu gia đình, yêu quê hương đất nước, trung thực, tự trọng.
2.2. Cơ sở thực tiễn.
2.2.1. Đặc điểm của học sinh trường THPT Con Cuông.
 Con Cuông là huyện miền núi cao biên giới của tỉnh Nghệ An, Toàn 
huyện có có 13 xã, thị trấn, 124 thôn (bản), Có ba dân tộc cùng sinh sống gồm: 
dân tộc Thái, Kinh, Đan Lai, Toàn huyện có hai trường THPT: THPT Con 
Cuông và THPT Mường Quạ. Đa số học sinh của trường là người dân tộc 
thiểu số nên nhận thức của các em có phần hạn chế, quan điểm học tập của các 
em cũng rất đơn giản học cho vui, học để lấy bằng tốt nghiệp, học vì cha mẹ 
bắt đi học, đa số các em chưa ý thức được là học để tiếp thu kiến thức sau này
 10