SKKN Sử dụng kết hợp phần mềm Geometer's Sketchpad và Microsoft office PowerPoint giúp tạo hứng thú và nâng cao hiệu quả giảng dạy bài Ôn tập chương I (Tiết 13 – Ôn tập chương I - Hình học 11 - Nâng cao)

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015-2016 TRƯỜNG THPT 3 - CẨM THỦY
 I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
 1.1. Căn cứ công văn Số: 1695/SGD&ĐT-GDCN V/v Hướng dẫn công 
tác SKKN và NCKH năm học 2015-2016 và những năm học tiếp theo. Căn cứ vào 
phương hướng, nhiệm vụ và kế hoạch chuyên môn của trường THPT 3 Cẩm Thủy 
năm học 2015-2016.
 1.2. Qua thực tế giảng dạy tôi nhận thấy khi sử dụng phần mềm Geometer's 
Sketchpad (GSP), hình vẽ tạo ra có độ chính xác cao mà thao tác vẽ hình nhanh và đơn 
giản hơn hình được vẽ theo cách thông thường. Hơn nữa phần mềm (GSP) có các tính 
năng như tạo vết, tạo ảnh động,  rất tiện lợi và cũng dễ sử dụng. Sử dụng phần mềm 
(GSP) làm công cụ hỗ trợ trong quá trình gảng dạy môn hình học, nhất là khi hướng dẫn 
học sinh giải các bài toán quỹ tích hình học, giúp học sinh nhận ra được kết quả các bài 
toán quỹ tích một cách tự nhiên nhờ quan sát hiệu ứng động và tính năng tạo vết. Từ đó, 
nhờ quy trình suy luận ngược mà học sinh có thể dễ dàng tìm ra lời giải cho bài toán. 
Hơn nữa, tính năng tạo hiệu ứng động và tạo vết còn giúp tạo hứng thú học tập và đặc bịêt 
là phát triển tư duy hình học cho học sinh. Sử dụng kết hợp phần mềm GSP và phần 
mềm trình chiếu Microsoft office PowerPoint có thể giúp cho giáo viên trình bày các 
minh hoạ với chất lượng cao, đồng thời chủ động được về mặt thời gian.
 Vì những lí do trên, tôi xin được trình bày một số kinh nghiệm khi sử dụng phần 
mềm (GSP) thiết kế và giảng dạy bài ôn tập chương I thông qua bài viết: " Sử dụng kết 
hợp phần mềm Geometer's Sketchpad và Microsoft office PowerPoint giúp tạo hứng 
thú và nâng cao hiệu quả giảng dạy bài Ôn tập chương I" (Tiết 13 – Ôn tập chương I - 
Hình học 11 - Nâng cao).
2. Mục đích nghiên cứu.
 Nghiên cứu tìm hiểu các tính năng của phần mềm The Geometer's Sketchpad 
(GSP) liên hệ với Chưong trình Hình học 11 nói chung và vận dụng vào tiết dạy "Ôn 
tập chương I " nói riêng, nghiên cứu việc kết hợp giữa phần mềm (GSP) với phần 
mềm Microsoft office PowerPoint từ đó đề xuất một số kinh nghiệm góp phần nâng 
NGƯỜI THỰC HIỆN: ĐỖ VĂN NAM Trang 1 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015-2016 TRƯỜNG THPT 3 - CẨM THỦY
 II- NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận.
 Trong lý luận nhận thức của Triết học Mác – Lê nin đã khẳng định sự 
đúng đắn con đường nhận thức của con người là: Từ trực quan sinh động đến tư 
duy trừu tượng, và từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn. Chính vì vậy mà việc sử 
dụng phần mềm GSP giúp học sinh quan sát trực quan sự tạo thành quỹ tích của 
các điểm cầm tìm trong các bài toán quỹ tích, rồi từ đó có sự tư duy liên hệ đến 
những tính chất của các phép dời hình và phép đồng dạng đã học để tìm ra lời giải 
là hoàn toàn hợp lý. 
2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu.
2.1. Thực trạng chung. 
 Trong chương trình Hình học lớp 11 nâng cao , nhất là chương 1: phép dời 
hình và phép đồng dạng trong mặt phẳng, có nhiều tính chất, nhiều kết quả rất trừu 
tượng. Hệ thống bài tập nhiều và mức độ yêu cầu cũng khó, nhất là các bài toán về 
quỹ tích và dựng hình. Trong khi thời gian dành cho các tiết làm bài tập lại rất ít. 
Bài “Ôn tập chương I” có nhiệm vụ hệ thống lại kiến thức của cả một chương, 
kèm theo đó là phải hướng dẫn cho các em làm hệ thống bài tập nhiều và khó, 
nhưng thời gian chỉ có 02 tiết ( tiết 12 và tiết 13). Nếu giáo viên không lựa chọn 
phương pháp truyền đạt hợp lí thì khó có thể hoàn thành tiết dạy theo mong muốn, 
đồng thời cũng khó tạo hứng thú học tập cho học sinh trước những bài toán khô 
khan, dẫn đến hiệu quả giờ dạy không cao.
2.2. Thực trạng đối với giáo viên:
 Mặc dù hiện nay công nghệ thong tin (CNTT) rất phát triển, các phần mềm 
hỗ trợ dạy học phong phú. Nhưng nhiều giáo viên vẫn “ngại” ứng dụng các phần 
mềm của bộ môn vào bài dạy. Lý do trước tiên là để có một bài giảng ứng dụng 
CNTT, đặc biệt là môn Hình học phải có thời gian chuẩn bị công phu thì mới có 
hiệu quả. Thứ hai là khi sử dụng CNTT trong quá trình giảng dạy thì nhất thiết 
NGƯỜI THỰC HIỆN: ĐỖ VĂN NAM Trang 3 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015-2016 TRƯỜNG THPT 3 - CẨM THỦY
 3.1. Một số vấn đề cơ bản về phần mềm Geometer's Sketchpad (GSP) 
 Trong Mục này tôi trình bày những vấn đề cơ bản liên quan đến bài giảng, 
còn các tính năng khác của phần mềm có thể tìm hiểu thêm từ Wedsite: 
Trước hết ta cần quan tâm đến màn hình làm việc của GSP:
3.1.1. Các yếu tố cơ bản của màn hình GSP.
1. Thanh tiêu đề: Chứa tên file, nút phóng to thu nhỏ, đóng cửa sổ.
2. Thanh thực đơn: Chứa danh sách các lệnh.
3. Thanh công cụ: Chứa các công cụ khởi tạo và thay đổi các đối tượng Geometric, 
các công cụ này tương tự như compa, thước kẻ, bút viết hàng ngày của chúng ta.
4. Vùng Sketch: Là vùng làm việc chính của chương trình, là nơi để xây dựng, thao 
tác với đối tượng hình học
5. Con trỏ: Chỉ ra vị trí hiện thời trên của sổ. Nó sẽ di chuyển khi bạn di chuyển 
con chuột.
6. Thanh cuốn: Di chuyển vùng sketch hiện thời.
NGƯỜI THỰC HIỆN: ĐỖ VĂN NAM Trang 5 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015-2016 TRƯỜNG THPT 3 - CẨM THỦY
Hộp hội thoại xuất hiện:
- Kích nút Animate: Trên màn hình xuất hiện một nút lệnh 
- Nhấn đúp chuột vào nút lệnh: Điểm chuyển động theo đường tròn (hoặc trên 
đoạn thẳng) 
- Nhấn chuột thêm một lần nữa, để dừng ảnh động.
 3.1.4. Tạo vết trong GSP.
- Tạo một điểm bằng công cụ điểm.
- Chọn điểm bằng công cụ chọn.
- Thực hiện lệnh Trace Point trong thực đơn Display.
- Khi điểm được chọn di chuyển sẽ tạo ra vết .
- Ta thường kết hợp sử dụng tính năng tạo vết với ảnh động.
 3.1.5. Phép quay trong GSP.
Lệnh này tạo một đối tượng mới bằng đối tượng cho trước quay theo một góc cho 
trước. Vì vậy trước khi tạo một đối tượng bằng phép quay bạn cần phải xác định 
đối tượng cần quay, và độ lớn của góc quay.
Thực hiện phép quay: 
- Lựa chọn một điểm.
- Chọn Mark Center từ thực đơn Transform để chuyển điểm đã chọn làm tâm quay 
(Xem thêm 6.1.1. Mark Centrel)
- Lựa chọn đối tượng muốn quay bằng công cụ chọn.
- Thực hiện lệnh Rotate từ thực đơn Transform. Xuất hiện hộp hội thoại:
NGƯỜI THỰC HIỆN: ĐỖ VĂN NAM Trang 7 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015-2016 TRƯỜNG THPT 3 - CẨM THỦY
 3. 2. Quy trình tạo bài giảng. 
 Trên cơ sở đó xác định những đơn vị kiến thức nào cần trình bày kỹ, đơn vị kiến thức 
nào không cần trình bày kỹ. Giáo viên phải quan tâm đến đối tượng học sinh mà mình sẽ 
dạy, để từ đó có thể hạ thấp yêu cầu, hoặc nâng cao mức độ nếu cần thiết. 
Ở đây tôi chỉ trình bày một số kỹ thuật cần thiết để sử dụng cho bài giảng .
Trước tiên tôi trình bày các bước tạo các hình vẽ liên quan đến bài giảng bằng GSP.
* Hình vẽ cho bài tập 5: 
- Dựng đường tròn (O, R) và tam giác ABC, dựng điểm M trên (O,R).
- Dựng M1 đối xứng với M qua A bằng cách dùng phép quay tâm A góc quay 180 
độ: Chọn A chọn Mark Center từ thực đơn Transform chọn M Chon 
lệnh Rotate từ thực đơn Transform. Xuất hiện hộp hội thoại:
 Lựa chọn góc quay-180 độ, sau đó chọn OK. 
 - Việc dựng các điểm M2, M3 được tiến hành tương tự.
 - Tạo ảnh động cho M di chuyển trên (O,R): 
Chọn điểm M , thực hiện lệnh Action Button trong thực đơn Edit. Chọn 
Animation. Hộp hội thoại xuất hiện:
NGƯỜI THỰC HIỆN: ĐỖ VĂN NAM Trang 9 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015-2016 TRƯỜNG THPT 3 - CẨM THỦY
 P
 C P
 A
 O B C
 N A
 B
 Q O N
 Q
 M M
 Hình bài tập 8 Hình bài tập 8
 (Hình 2a) (Hình 2b)
 Mục đích sử dụng hình 2b là cho học sinh quan sát trực quan sinh động của quá 
trình hình thành quỹ tích điểm M và điểm N khi điểm P chuyển động trên (O).
* Hình vẽ cho bài tập 9: 
- Dựng đường tròn (O,R) và một điểm A bất kỳ (ta lấy A nằm ngoài đường tròn).
- Dựng dây cung BC.
- Từ giả thuyết suy ra điểm G là trọng tâm của tam giác ABC, ta dựng trong tâm G 
của tam giác ABC.
-Tạo ảnh động cho dây cung BC: Nếu ta chỉ dựng hình đơn giản như vậy thì khi tao 
ảnh động của dây cung BC, hai điểm B và C sẽ chuyển động lộn xộn trên (O,R) 
làm cho độ dài dây cung BC thay đổi. Vậy xẽ không đảm bảo yêu cầu của đề bài. 
Chúng ta cần làm thêm một thao tác đơn giải nữa là dựng góc  BOC: Chọn B, O, 
C chọn lệnh Mark Angle từ thực đơn Transform để thiết lập một góc từ 3 điểm 
B, O, C.
 Khi đó thay việc tạo ảnh động cho dây cung BC bằng tạo ảnh động cho B và C. 
NGƯỜI THỰC HIỆN: ĐỖ VĂN NAM Trang 11 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015-2016 TRƯỜNG THPT 3 - CẨM THỦY
 Click
Xuất hiện hộp thoại Action Settings 
Hộp thoại Action Settings, chọn trang Mouse Click, chọn Hyperlink to, chọn 
Other File
NGƯỜI THỰC HIỆN: ĐỖ VĂN NAM Trang 13 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2015-2016 TRƯỜNG THPT 3 - CẨM THỦY
3. 3. Tiến trình thực hiện bài giảng:
 Cần chú ý rằng công nghệ thông tin chỉ là hỗ trợ cho quá trình dạy học, do đó về 
cơ bản tiến trình dạy học vẫn thực hiện bình thường. Vậy nên ở đây tôi chỉ trình 
bày một số điểm cơ bản trong bài giảng này.
 Mục tiêu của bài “Ôn tập chương I” được tiến hành trong 2 tiết (12 và 13), Ở tiết 
thứ 2(tiết 13) tôi tập trung đi sâu hướng dẫn cho HS giải các bài tập trong SGK. Cụ 
thể là các bài tập 5, bài tập 8 và bài tập 9 (SGK hình học 11- Nâng cao- Trang 
34,35)
Hoạt động 1: Giới thiệu bài giảng.
 Ở tiết ôn tập chương trước thầy trò chúng ta đã củng cố ôn tập lại những kiến 
thức trọng tâm của chương và vận dụng để làm một số bài tập. Trong tiết học này, 
chúng ta tiếp tục khắc sâu hơn nữa về các tính chất của các phép dời hình và phép 
đồng dạng, đồng thời vận dụng nó vào giải một số bài tập trong phần ôn tập 
chương I.
Hoạt động 2: Kiểm tra bài cũ.
 Trước hết các em hãy gấp hết sách, vở lại và trả lời hai câu hỏi sau:
 HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY
 -Trình chiếu slide 1 đồng thời đọc câu 
- Quan sát câu hỏi trên màn hình. hỏi
- Tích cực chuẩn bị câu trả lời. - Cho HS thời gian để các em chuẩn bị.
- Lên bảng trình bày theo yêu cầu của - Gọi 02 HS lên bảng viết câu trả lời.
thầy giáo.
- Các HS khác quan sát và nhận xét về - Cho một HS khác nhận xét.
câu trả lời của 2 bạn trên bảng. - GV đánh giá bổ xung và cho điểm.
Hoạt động 3: Hướng dẫn làm bài tập 5 (SGK).
 Như vậychung ta mới được củng cố lại về tính chất của phép đối xứng tâm và 
phép vị tự. Sau đây ta sẽ vận dụng các tính chất đó vào giải bài tập số 5 (SGK)
 HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY
 -Trình chiếu slide 2 đồng thời đọc đề 
- Quan sát đề bài trên màn hình và trong bài tập 5.
SGK. - Cho HS thời gian để các em chuẩn bị.
- Lắng nghe nhiệm vụ, suy nghĩ tìm câu - Hỏi : Bài toán này thuộc loại bài toán 
trả lời: gì và liên quan đến phép biến hình nào?
- Trả lời câu hỏi: - Gọi 01 HS đứng tại chỗ trả lời.
 + Câu a thuộc loại toán chứng minh.
 + Câu b thuộc loại toán quỹ tích.
NGƯỜI THỰC HIỆN: ĐỖ VĂN NAM Trang 15